Tweet
Cỏ nến (Typha angustata Bory et Chaub) thuộc họ cỏ nến (typhaceae) có tên khác là hương bồ thảo, là một cây cỏ mọc hoang ở những vùng đầm lầy. Thân cao 1-2m. Lá như lá lúa. Cụm hoa dạng bông màu đỏ trông giống cây nến gồm hoa đực và hoa cái.
Có nhiều loài cỏ nến, đều được dùng với công dụng tương tự. Bộ phận dùng làm thuốc là hoa gồm lông vàng bao bọc xung quanh nhị và phấn hoa (phổ biến hơn).
Đến mùa cỏ nến ra hoa (mùa hạ), khi hoa nở, nhị bắt đầu nứt, cắt lấy những bông đực, đem về phơi khô, rồi lăn và xoa nhẹ cho hạt phấn rơi ra (thường hứng qua rây để loại bỏ tạp chất). Phơi phấn hoa cho khô kiệt. Đó là một thứ bột mịn sạch, màu vàng tươi, trơn bóng, chất nhẹ xốp, dễ lan tỏa khi gặp gió, dính tay nhưng không vón tụ, thả xuống nước sẽ nổi lềnh bềnh.
Dược liệu được dùng trong y học cổ truyền với tên thuốc là bồ hoàng; để sống gọi là sinh bồ hoàng, sao đen là bồ hoàng thán. Cách chế bồ hoàng thán như sau: cho bồ hoàng đã sơ chế vào nồi, sao bằng lửa to cho đến khi toàn bộ bột có màu nâu đen.
Bồ hoàng có vị hơi ngọt, không mùi, tính bình, có tác dụng hoạt huyết, cầm máu, bế kinh, giảm đau, tiêu sưng. Liều dùng hằng ngày 5-8g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột. Thường dùng phối hợp với nhiều vị thuốc khác trong những trường hợp sau:
Theo sách Nam dược thần hiệu:
Chữa khái huyết (ho, khạc ra máu): bồ hoàng và lá sen phơi khô (lượng bằng nhau) tán nhỏ, rây bột mịn. Mỗi lần uống 8-12g với nước sắc rễ cây dâu. Ngày 2 lần.
Chữa đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều: Bồ hoàng sao 50g, lá lốt 50g, tẩm nước muối, sao khô, tán bột. Trộn đều 2 bột, luyện với mật làm viên bằng hạt đỗ xanh. Mỗi lần uống 30 viên với nước cơm.
Chữa chảy máu cam: Bồ hoàng sao trộn với thanh đại (bột màu xanh lam chế từ cây chàm mèo), lượng bằng nhau. Mỗi lần uống 8g với nước ấm.
Theo kinh nghiệm dân gian:
Chữa nôn ra máu, thổ huyết, dạ dày và ruột chảy máu, kinh nguyệt quá nhiều: Bồ hoàng 5g, a giao hay cao ban long 4g, cam thảo 2g. Tất cả sắc với 200ml nước còn 50ml, uống làm 2-3 lần trong ngày.
Chữa ho ra máu, phổi nóng: Bồ hoàng 40g, tóc rối 1 nắm đốt thành tro. Hai thứ trộn đều, uống mỗi lần 4g với nước cơm.
Chữa băng huyết, rong huyết: Bồ hoàng 20g; a giao, địa du, tóc rối, đan bì, bẹ móc, bạch thược, sinh địa, kinh giới tuệ, mỗi thứ 12g. Bồ hóng và kinh giới tuệ sao đen, tán bột. Tóc rối, địa du, bẹ móc đốt tồn tính, tán bột. Các dược liệu khác thái nhỏ, phơi khô, tán bột. Tất cả trộn đều, ngày uống 20g.
Dùng ngoài, lấy bồ hoàng rắc chữa viêm tai có mủ, mụn nhọt lở loét, ghẻ ngứa.
Có nhiều loài cỏ nến, đều được dùng với công dụng tương tự. Bộ phận dùng làm thuốc là hoa gồm lông vàng bao bọc xung quanh nhị và phấn hoa (phổ biến hơn).
Đến mùa cỏ nến ra hoa (mùa hạ), khi hoa nở, nhị bắt đầu nứt, cắt lấy những bông đực, đem về phơi khô, rồi lăn và xoa nhẹ cho hạt phấn rơi ra (thường hứng qua rây để loại bỏ tạp chất). Phơi phấn hoa cho khô kiệt. Đó là một thứ bột mịn sạch, màu vàng tươi, trơn bóng, chất nhẹ xốp, dễ lan tỏa khi gặp gió, dính tay nhưng không vón tụ, thả xuống nước sẽ nổi lềnh bềnh.
Dược liệu được dùng trong y học cổ truyền với tên thuốc là bồ hoàng; để sống gọi là sinh bồ hoàng, sao đen là bồ hoàng thán. Cách chế bồ hoàng thán như sau: cho bồ hoàng đã sơ chế vào nồi, sao bằng lửa to cho đến khi toàn bộ bột có màu nâu đen.
Bồ hoàng có vị hơi ngọt, không mùi, tính bình, có tác dụng hoạt huyết, cầm máu, bế kinh, giảm đau, tiêu sưng. Liều dùng hằng ngày 5-8g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột. Thường dùng phối hợp với nhiều vị thuốc khác trong những trường hợp sau:
Theo sách Nam dược thần hiệu:
Chữa khái huyết (ho, khạc ra máu): bồ hoàng và lá sen phơi khô (lượng bằng nhau) tán nhỏ, rây bột mịn. Mỗi lần uống 8-12g với nước sắc rễ cây dâu. Ngày 2 lần.
Chữa đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều: Bồ hoàng sao 50g, lá lốt 50g, tẩm nước muối, sao khô, tán bột. Trộn đều 2 bột, luyện với mật làm viên bằng hạt đỗ xanh. Mỗi lần uống 30 viên với nước cơm.
Chữa chảy máu cam: Bồ hoàng sao trộn với thanh đại (bột màu xanh lam chế từ cây chàm mèo), lượng bằng nhau. Mỗi lần uống 8g với nước ấm.
Theo kinh nghiệm dân gian:
Chữa nôn ra máu, thổ huyết, dạ dày và ruột chảy máu, kinh nguyệt quá nhiều: Bồ hoàng 5g, a giao hay cao ban long 4g, cam thảo 2g. Tất cả sắc với 200ml nước còn 50ml, uống làm 2-3 lần trong ngày.
Chữa ho ra máu, phổi nóng: Bồ hoàng 40g, tóc rối 1 nắm đốt thành tro. Hai thứ trộn đều, uống mỗi lần 4g với nước cơm.
Chữa băng huyết, rong huyết: Bồ hoàng 20g; a giao, địa du, tóc rối, đan bì, bẹ móc, bạch thược, sinh địa, kinh giới tuệ, mỗi thứ 12g. Bồ hóng và kinh giới tuệ sao đen, tán bột. Tóc rối, địa du, bẹ móc đốt tồn tính, tán bột. Các dược liệu khác thái nhỏ, phơi khô, tán bột. Tất cả trộn đều, ngày uống 20g.
Dùng ngoài, lấy bồ hoàng rắc chữa viêm tai có mủ, mụn nhọt lở loét, ghẻ ngứa.
Comment