Tweet
Hiện Tượng Mất Trí Nhớ và Alzheimer Có Thể Phủ Định Sự Tồn Tại của Linh Hồn Hay Không?
Một bộ não bị ảnh hưởng bởi bệnh Alzheimer (trên) và một bộ não khỏe mạnh (dưới). Liệu linh hồn có thể tồn tại mà không cần đến não bộ không? (Hersenbank/Wikimedia Commons; hình ảnh một người phụ nữ đi bộ trên bãi biển, ảnh chụp bởi BERKO85/iStock/Thinkstock)
Vũ trụ chứa đầy những điều bí ẩn và thách đố tri thức của nhân loại. Bộ sưu tập những câu chuyện “Khoa học Huyền bí” của Thời báo Đại Kỷ Nguyên về những hiện tượng lạ thường đã kích thích trí tưởng tượng và mở ra những khả năng chưa từng mơ tới. Chúng có thật hay không? Tùy bạn quyết định.
NEWPORT BEACH, California—Trong một số trường hợp cá biệt, một số người vốn đã hoàn toàn mất trí trong nhiều năm do bệnh Alzheimer hoặc chứng mất trí nhớ, lại đột nhiên trở nên sáng suốt ngay trước khi họ qua đời. Dù cho bệnh tật có vùi lấp ký ức, cá tính, và toàn bộ trí não của họ trong thời gian dài, và dù cho những người thân yêu cũng trở nên vô vọng trước tình trạng của họ, những ký ức ấy vẫn lóe lên một lần cuối. Hiện tượng này được gọi là “terminal lucidity” (tạm dịch: ‘minh mẫn cuối đời’)
Một số người cho rằng, hiện tượng này đã bác bỏ lập luận trong triết học rằng “linh hồn” chỉ là một chức năng của bộ não.
Vào năm 1995, nhà triết học Paul Edwards đã viết “Alzheimer chứng minh linh hồn không tồn tại”. Trong bài, ông lấy ví dụ về một “Bà D”. Bà D là một quý bà tốt bụng và hào phóng, luôn luôn giúp đỡ mọi người. Tuy nhiên căn bệnh Alzheimer đã hoàn toàn thay đổi điều đó. Nhà nghiên cứu về trải nghiệm cận tử Robert Mays ghi nhận: “Tất cả nét quý phái của bà đều biến mất. Bà ấy đã không còn nhận ra con cái của mình. Khi bệnh tình nặng hơn, bà lại trở nên vô cùng hung dữ. Người phụ nữ đã từng luôn giúp đỡ và đối xử tốt với mọi người ấy nay lại đánh đập những người già cả khác”. Ông Mays đã có bài thuyết trình về hiện tượng minh mẫn cuối đời tại Hội nghị 2014 của Hiệp hội Nghiên cứu Cận tử Quốc tế (IANDS) vào ngày 30 tháng 8 vừa qua. Bài thuyết trình được trình bày thay mặt cho Tiến sĩ Alexander Batthyany, một giáo sư về khoa học nhận thức tại Đại học Vienna.
Edwards đã lập luận rằng trường hợp của bà D đã cho thấy tinh thần, hay là tâm hồn, là không tồn tại tách biệt với não bộ. Khi bộ não bị ảnh hưởng, thì tinh thần của người ta cũng bị ảnh hưởng. Bà D đã rất tốt bụng khi đầu óc bà còn sáng suốt, nhưng tính cách ấy đã biến mất khi bộ não không còn hoạt động minh mẫn nữa. Điều này chứng tỏ rằng bộ não chính là nơi tạo ra tinh thần của con người.
Batthyany nói rằng trên bề mặt thì lập luận của Edwards tương đối thuyết phục. Nhưng hiện tượng minh mẫn cuối đời lại mở ra khả năng rằng tư tưởng không bị hủy hoại cùng với não bộ.
Nếu tinh thần phụ thuộc vào não bộ, thì khó có thể lý giải được một cá nhân như thế có thể hồi phục hoàn chỉnh với khả năng liên kết các ký ức khác nhau, có thể bình tĩnh và lý trí giao tiếp với những người khác, và có thể thực hiện những hành động nhất quán. Khi các bộ phận não bộ của người ta bị hủy hoại nặng nề do căn bệnh mất trí, có lẽ con người họ chỉ còn lại một mớ những tư tưởng chắp vá rời rạc.
Hình vẽ bên phải cho thấy một bộ não bị ảnh hưởng từ căn bệnh Alzheimer. Hình vẽ bên tay trái là một bộ não khỏe mạnh (Wikimedia Commons)
Hình trên là bộ não bị ảnh hưởng từ căn bệnh Alzheimer. Hình dưới là một bộ não khỏe mạnh (Hersenbank/Wikimedia Commons)
Batthyany đưa ra tình huống rằng nếu như việc mất khả năng nhận thức chỉ là tạm thời thì lập luận của Edwards có còn thuyết phục nữa không. Nếu bà D chỉ tạm thời bị rối loạn do thuốc, hoặc có biểu hiện mơ màng giống như chứng bệnh Alzheimer thì sao? Nếu sau đó tinh thần của bà D trở lại bình thường và tính cách của bà lại trở về nguyên vẹn thì Edwards sẽ lý giải trường hợp này như thế nào?
Batthyany nói: trong trường hợp minh mẫn cuối đời, trong một khoảnh khắc khi bệnh nhân sắp lìa đời, tinh thần người ta dường như được thoát khỏi bộ não bệnh tật. Khi đọc những báo cáo như vậy, người ta có ấn tượng rằng tinh thần của con người bị não bộ kiềm chế. Ông nói: “Giống như mặt trăng che khuất mặt trời, bộ não của con người thì che lấp tinh thần của họ”.
Dữ liệu làm bằng chứng
Batthyany cho rằng cần có những nghiên cứu sâu hơn về tình huống ‘minh mẫn cuối đời’ để hiểu thêm về hiện tượng này cũng như những ý nghĩa của nó. Trong một cuộc khảo sát được thực hiện trên 800 người chăm sóc bệnh nhân, chỉ có 32 người phản hồi lại. 32 người này đã chăm sóc cho 227 bệnh nhân bị mất trí nhớ. Có khoảng 10% số bệnh nhân đã từng trải nghiệm “minh mẫn cuối đời”. Tuy nhiên, Batthyany cũng lưu ý rằng đây là thông tin do người được hỏi tình nguyện trả lời. Tỷ lệ phản hồi thấp có thể ngụ ý rằng hiện tượng này là tương đối hiếm gặp, và rằng phản hồi là chủ yếu từ những người đã thực sự chứng kiến ‘minh mẫn cuối đời’ trong số các bệnh nhân của họ. Hiện tại, chúng ta không biết hiện tượng này xảy ra theo tần suất như thế nào. Hầu hết những bệnh nhân mất trí đều vẫn bị mất trí khi họ qua đời. Còn những người đã chứng kiến “minh mẫn cuối đời” thì thực sự không thể quên được ấn tượng của khoảnh khắc đó.
Một người chăm sóc bệnh nhân đã nói: “Trước khi việc này xảy ra, tôi khá hoài nghi về những bệnh nhân mất trí mà tôi chăm sóc. Nhưng bây giờ, tôi hiểu rằng tôi đang chăm sóc cho một cái gì đó bất tử. Nếu bạn cũng chứng kiến điều tôi đã nhìn thấy, bạn sẽ hiểu rằng chứng mất trí có thể ảnh hưởng chứ không thể hủy hoại được tinh thần của con người.”
Theo Batthyany, vẫn cần có thêm dữ liệu mới hơn. Các cuộc nghiên cứu của Michael Nahm và Bruce Greyson, bao gồm cả một báo cáo được xuất bản trên Tạp chí Bệnh Thần kinh và Tâm thần năm 2010, đều dựa trên phân tích từ các ca bệnh đã được ghi chép từ 100 năm trước hoặc lâu hơn.
‘Cảm ơn vì đã làm mọi việc’
Bài thuyết trình của Batthyany đã trích dẫn một vài trường hợp, trong đó có câu chuyện về “Một bà lão mắc chứng mất trí, gần như đã bị câm, không còn nhận ra ai, không biểu cảm. Một ngày, bà gọi điện đến con gái mình và cảm ơn cô vì mọi việc cô đã làm cho bà … bà đã trò chuyện qua điện thoại với cháu ngoại, trao những lời yêu thương tình nghĩa, rồi bà nói lời tạm biệt. Bà qua đời ngay sau đó”.
Trong một nghiên cứu tình huống khác, bệnh nhân bị câm và bị rối loạn, và có vẻ như không biết hoặc không hiểu khi người chồng tên là Urs của bà qua đời. Một vài tháng sau cái chết của ông, bà ngồi dậy trên giường, duỗi tay ra, và nói: “Urs, vâng, vâng, em đã sẵn sàng”. Bà cũng qua đời ngay sau đó.
Batthyany nói, mặc dù trường hợp này có vẻ khá mơ hồ, nhưng nó không phải là chứng ảo giác hay thấy ở một số bệnh nhân Alzheimer. Nó xảy ra khá yên ả, có trật tự, và dựa trên dấu vết của ký ức đã vắng bóng trong thời gian dài. Nó cũng cho thấy một số điểm tương đồng với nhiều trải nghiệm cận tử – tình huống mà một số người đã thực sự chết trong một khoảnh khắc nhưng lại sống lại được. Họ thường kể rằng họ đã gặp những người thân yêu của mình, và những người ấy đã giúp họ “vượt qua”. Người đã trải nghiệm cận tử cũng kể rằng họ lơ lửng ở trên thân xác của họ; họ nhìn thấy những sinh mệnh khác hoặc cảnh tượng của thế giới bên kia, và họ có một cảm giác hưng phần tiềm tại, v.v.
Lý giải của các triết học gia
Khi tìm kiếm thêm những dữ liệu khoa học, Batthyany cũng cân nhắc đến lời nói của các nhà triết học. Ông đã trích dẫn lời của Spinoza: “Có thể có ánh sáng mà không có bóng ảnh, nhưng không thể có bóng ảnh mà không có ánh sáng”.
Sự minh mẫn, tức là một tâm trí bình thường, chính là ánh sáng. Còn chứng mất trí và rối loạn chính là cái bóng.
Batthyany cũng nói: “Có thể có cái đúng mà không có cái sai, nhưng không thể có cái sai mà không có cái đúng”. Cái sai là sự sai lệch, giống như chứng mất trí và triệu chứng của Alzheimer chính là những cái sai lệch so với hoạt động bình thường của não bộ. Có lẽ tinh thần thực sự tồn tại. Phải có một nguồn sáng thực sự mới có thể tạo ra được bóng ảnh. Ở đây, nó là cái bóng méo mó của bệnh mất trí và Alzheimer.
Batthyany kết thúc bài thuyết trình và thận trọng lưu ý: nghiên cứu về minh mẫn cuối đời là một lĩnh vực rất mới mẻ. Chúng ta không thể kết luận một cách hấp tấp chỉ dựa trên những dữ liệu ít ỏi mà chúng ta đang có hôm nay. Chúng ta vẫn không biết chuyện gì xảy ra, và làm sao một số bệnh nhân đã mất trí nhiều năm trời và với một bộ não tổn thương nghiêm trọng lại có thể minh mẫn trở lại. Nghiên cứu của Batthyany cũng cho thấy minh mẫn cuối đời thường xuất hiện trong một khoảng thời gian tương đối ngắn (khoảng từ 30 phút đến 2 giờ đồng hồ), và do đó rất khó phát hiện. Cho đến nay, điều chúng ta có thể kết luận chắc chắn là chúng ta nên theo dõi sát sao những bệnh nhân sắp qua đời – dù họ có tâm thần hay mất trí hay không. Những trải nghiệm như minh mẫn cuối đời sẽ để lại ấn tượng sâu sắc và mang lại niềm an ủi vô cùng to lớn đến gia đình, bạn bè người bệnh, và cả những người chăm sóc họ, bao gồm cả những hàm nghĩa lớn lao khác mà chúng ta chưa biết đến.
-----
Phụ trách Việt ngữ bởi: Nhóm biên tập Việt Nguyên (vietdaikynguyen)
Để đọc bản gốc trên Epoch Times, (url=http://www.theepochtimes.com/n3/930465-do-alzheimers-dementia-prove-the-soul-doesnt-exist/]vui lòng click vào đây.[/url]