Chất sợi và sức khỏe người lớn tuổi
Có hai loại chất sợi là chất sợi hòa tan (CSHT) và chất sợi không hòa tan (CSKHT). CSHT có thể ngấm nước và trở thành dung dịch gel trong đường tiêu hóa, làm chậm sự tiêu hóa và tốc độ hấp thu chất dinh dưỡng từ dạ dày và ruột non.
CSHT có trong yến mạch, lúa mạch, quả hạch, đậu, đậu lăng, đậu Hòa Lan và nhiều loại trái cây, rau cải. CSKHT được tìm thấy trong các loại thực phẩm như: rau cải, trái cây... loại sợi này thúc đẩy sự di chuyển của thức ăn từ dạ dày xuống ruột và đóng khuôn phân. Để tốt cho sức khỏe, các nhà khoa học khuyến nghị nên ăn 20 - 35 gram chất sợi mỗi ngày. Dù con người không tiêu hóa được chất sợi nhưng chất sợi được loại vi khuẩn có lợi cho sự tiêu hóa lên men và sản xuất ra những chuỗi acid béo ngắn mà tế bào ruột sử dụng làm nguồn năng lượng trong hoạt động nhu động ruột. Hầu hết các thực phẩm trong thiên nhiên đều chứa cả hai thành phần sợi với những tỷ lệ khác nhau:
Chất sợi và bệnh tim mạch:
Một số nghiên cứu gần đây cho thấy, những người trên 65 tuổi có thể chậm phát triển nguy cơ tim mạch nếu ăn nhiều loại ngũ cốc giàu chất sợi như: lúa mì, lúa mạch đen. Nếu việc ăn các loại ngũ cốc này kéo dài trên chín năm, có thể giảm được 21% nguy cơ bệnh tim mạch.
Các nghiên cứu trên những nhóm người ở độ tuổi trung niên cũng cho thấy, chế độ ăn nhiều sợi ngũ cốc làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch và tai biến mạch máu não; ngoài ra, còn cải thiện tình trạng mỡ trong máu, đường huyết cao, huyết áp cao, nhờ vậy phòng ngừa được bệnh lý động mạch vành ở người trẻ. Cần nhấn mạnh là chỉ có chất sợi từ ngũ cốc, nhất là lúa mạch đen mới mang lại hiệu quả làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch.
Chất sợi và bệnh đái tháo đường
Người đái tháo đường nếu được ăn vừa đủ thực phẩm giàu chất sợi từ trái cây không ngọt và rau cải sẽ rất có lợi cho sức khỏe.
- Trái cây có chứa nhiều vitamin, chất khoáng, chất sợi và chất chống oxy hóa. Một ngày ăn khoảng hai trái nhỏ là đủ.
- Rau cải lá xanh cũng giàu chất dinh dưỡng như vitamin, chất khoáng, chất sợi và chất chống oxy hóa, có thể ăn đến 250g mỗi ngày.
- Khoai tây và đậu các loại có thể được dùng để thay thế một phần lượng cơm mà người bệnh phải dùng trong mỗi bữa ăn.
ThS-BS Phan Hữu Phước (PNO)