Tweet
Ngừa cúm 2010-2011
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste H
Rosemead, CA 91770
Tel: (626) 288-3306
Thuốc chích ngừa cúm hàng năm vừa có, và CDC (Cơ Quan Kiểm Soát và Ngừa Bệnh) khuyên chúng ta có thể bắt đầu chích ngừa cúm.
Lời khuyên của CDC về việc ngừa cúm mỗi năm mỗi khác, dựa vào những gì y học mới khám phá thêm, hoặc những diễn biến của dịch cúm. Năm nay, CDC khuyên tất cả các trẻ em từ 6 tháng trở lên, và mọi người chúng ta đều nên ngừa cúm, nếu đủ thuốc.
Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization) cho biết dịch cúm heo xảy ra bất thường năm trước đã hết, chúng ta không phải lo về nó nữa. Cuộc chiến chống cúm xảy ra hàng năm vào mùa Đông vẫn tiếp tục.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi mùa Đông, bệnh cúm đến thăm 20% dân số địa cầu, gây ra 5 triệu trường hợp bệnh nặng, và ít nhất 250.000-500.000 cái chết trên khắp thế giới.
Ngừa cúm
Phương pháp trị cúm hữu hiệu nhất vẫn là ngừa cúm. Với bệnh cúm, quả “phòng bệnh hơn chữa bệnh”.
Vài năm nay, ngoài thuốc chích ngừa, còn có thêm thuốc ngừa Flumist, xịt vào mũi. Tiếc thay, Flumist hiện chỉ dùng được cho người khỏe trong khoảng 2 đến 49 tuổi.
Thuốc chích ngừa cúm chế từ các siêu vi cúm A và B đã gây bệnh trong mùa cúm năm trước, cấy vào trứng, cho sinh sôi nảy nở, sau đó bị giết đi để không thể gây bệnh, nhưng vẫn có khả năng tạo kháng thể cho người được chích. Sau khi chích ngừa, dù sự bảo vệ không 100%, ít ra cũng 50-80%. Rủi vẫn bị cúm, triệu chứng thường nhẹ hơn, ít nóng sốt, ít sưng phổi.
Thuốc chích và cả thuốc xịt Flumist đều dùng trứng làm chất đệm, nên những người ăn trứng có phản ứng (egg allergy: nổi mẩn đỏ, lên cơn suyễn, chóng mạt, xỉu, ...), không nên chích ngừa hoặc dùng Flumist.
* Những ai cần chích ngừa cúm?
Năm nay, CDC khuyên ngừa cúm cho tất cả các trẻ em từ 6 tháng trở lên và mọi người lớn chúng ta, nếu đủ thuốc.
Trường hợp không đủ thuốc, ưu tiên ngừa cúm dành cho các trẻ em từ 6 tháng trở lên và những người lớn bị nguy hiểm nếu nhiễm cúm, do cao tuổi hoặc vì đang mang bệnh làm cơ thể yếu sẵn:
- Người lớn từ 50 tuổi trở lên.
- Trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi.
- Phụ nữ có thể sẽ mang bầu, hoặc đang mang bầu trong mùa cúm.
- Người lớn dưới 50, không mang thai, nhưng đang có các bệnh kinh niên như bệnh tim, bệnh phổi (kể cả suyễn), bệnh thận, bệnh tiểu đường, thiếu máu nặng, bệnh AIDS, v.v., hoặc người đang phải dùng những loại thuốc khiến sức kháng cự của cơ thể suy giảm (như thuốc Prednisone), thuốc chống ung thư.
- Người đang ở trong các viện chăm sóc đặc biệt (nursing homes).
- Các bác sĩ, y tá và nhân viên y tế, có nhiệm vụ trực tiếp săn sóc những người thuộc các thành phần kể trên, cả người nhà (household contacts) nữa, cũng nên chích ngừa để tránh nhiễm cúm rồi lây lại cho người thuộc các thành phần cần được chích ngừa cúm kể trên.
- Người mang bệnh tinh thần hoặc thể xác có thể ảnh hưởng đến chức năng hô hấp, hoặc không tự săn sóc mình được khi bị cúm (rối loạn nhận thức, chấn thương cột sống, bệnh kinh phong, bệnh thần kinh bắp thịt) cũng cần chích ngừa.
* Chích ngừa cúm lúc nào tốt nhất?
Ở Mỹ, thường dịch cúm bắt đầu vào tháng 12, nhưng cũng có thể đến sớm vào tháng 10. Cúm thường tấn công mạnh nhất khoảng tháng giêng (1) và tháng hai (2), sau đó có thể vẫn còn hoành hành cho đến tháng 5 khi đã vào Xuân.
Khoảng 2 tuần sau khi chích ngừa, cơ thể ta bắt đầu có kháng thể (antibody) chống cúm; kháng thể tồn tại 6 tháng hay hơn. Tuy nhiên, ở một số vị có tuổi, lượng kháng thể giảm dưới mức bảo vệ sau 4 tháng. Việc chích ngừa thường được thực hiện trong khoảng các tháng 9, 10, 11 và 12. (Sau đó, dù cúm đã đến, nếu may còn thuốc, vẫn nên tiếp tục cho đến hết mùa cúm.)
* Thuốc ngừa cúm có gây phản ứng gì quan trọng?
Với người ăn trứng không bị phản ứng, chích ngừa cúm ít khi gây phản ứng quan trọng, trừ hơi đau một chút thôi ở chỗ chích độ 1-2 ngày. Nếu có nóng sốt, uể oải, đau nhức các bắp thịt sau khi chích ngừa, các triệu chứng này cũng chỉ kéo dài 1-2 ngày.
Cho những vị chưa kịp chích ngừa mà cúm đã đến, hoặc vì nhạy ứng với trứng nên không thể chích ngừa, có thể dùng tạm thuốc uống Amantadine hay Rimantadine để ngừa. Điều cần biết là khác với cách ngừa bằng thuốc chích (ngừa được cả cúm A lẫn B), thuốc Amantadine hay Rimantadine chỉ giúp ngừa cúm A thôi. Amantadine có thể gây khó ngủ, chóng mặt, người bứt rứt, khó tập trung tư tưởng, sảng, có ảo giác, kinh giật, còn Rimantadine ít gây phản ứng phụ hơn. Hai thuốc mới, Tamiflu và Relenza, cũng giúp ngừa cúm (cả cúm A lẫn cúm B), song đắt hơn nhiều so với Amantadine, Rimantadine.
Song, các thuốc kể trên không nên được dùng để thay cho chích ngừa, trong những trường hợp cần và có thể chích ngừa.
Chích ngừa cúm có ngừa được cảm?
Cảm là cảm (cold), cúm là cúm (flu), chưa có thuốc “chích ngừa cảm cúm”. Cảm xảy ra quanh năm, do những siêu vi trùng khác. Chích ngừa cúm không ngừa được cảm. Chích ngừa cúm người cũng không ngừa được cúm gà. Về chơi vùng Đông Nam Á, bạn vẫn cần hết sức cẩn thận, tránh tiếp xúc, ăn các gia cầm, kể cả món tiết canh vịt khoái khẩu.
Đời đúng là trường tranh đấu, hết đứa này đến đứa khác bắt nạt loài người hiền lành chúng ta, đặc biệt lũ siêu vi. Cúm người, cúm gà, bệnh AIDS, bệnh SARS, ...
Trụ sinh không trị được siêu vi. Cách chữa tốt là ngừa bằng thuốc, nếu đã có thuốc ngừa. Thời điểm tốt nhất để ngừa bệnh cúm người, tháng 9, 10 đến giữa tháng 11, nhất là cho các vị cao niên. Việc ngừa có thể kéo dài dài đến hết mùa cúm, nếu vẫn còn thuốc.
Bệnh cúm quan trọng, và có lẽ cuộc chiến chống cúm hàng năm sẽ không bao giờ chấm dứt. Năm nay, có lời khuyên mới từ CDC, nếu đủ thuốc, tất cả các trẻ em từ 6 tháng trở lên và mọi người lớn chúng ta đều nên ngừa cúm.