Tweet
Dược thiện cho người bị loãng xương
Mặc dù chưa có con số thống kê chính thức nhưng có một nghịch lý là: hình như cùng với sự cải thiện không ngừng về đời sống vật chất thì tỷ lệ loãng xương trong dân cư ngày càng có xu hướng gia tăng, đặc biệt là ở lứa tuổi trung và cao niên. Điều này do nhiều nguyên nhân gây nên nhưng chế độ dinh dưỡng và quá trình luyện tập thân thể có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Y học cổ truyền không có bệnh danh loãng xương, nhưng đối chiếu với các chứng trạng lâm sàng thì tình trạng bệnh lý này thuộc phạm vi chứng “cốt nuy” có liên quan tới ba tạng phủ là Thận, Tỳ và Can, trong đó tạng Thận có vai trò đặc biệt quan trọng. Về mặt trị liệu, ngoài các biện pháp như dùng thuốc theo biện chứng hoặc kinh nghiệm dân gian, châm cứu xoa bóp, tập luyện khí công dưỡng sinh… người xưa còn tiến hành lựa chọn và chế biến các món ăn - bài thuốc hết sức độc đáo vừa có giá trị dinh dưỡng lại vừa có tác dụng trị liệu. Bài viết này xin được giới thiệu một số ví dụ điển hình để độc giả có thể tham khảo và vận dụng khi cần thiết.
Với thể bệnh Thận âm hư tổn
* Chứng trạng : Lưng đau gối mỏi, hay buồn nhức các đầu ngón tay và chân, lòng bàn tay và bàn chân nóng, trong ngực chộn rộn không yên, môi khô miệng khát, thích ăn đồ mát, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ, chất lưỡi đỏ…
* Món ăn - bài thuốc:
Bài 1: Đậu đen 500g, sơn thù 10g, bạch linh 10g, đương quy 10g, tang thần 10g, thục địa 10g, bổ cốt chi 10g, thỏ ty tử 10g, hạn liên thảo 10g, ngũ vị tử 10g, kỷ tử 10g, địa cốt bì 10g, vừng đen 10g, muối ăn 100g. Cách chế: đậu đen rửa sạch ngâm nước ấm trong 30 phút; các vị thuốc khác đem sắc kỹ 4 lần, mỗi lần chừng 30 phút, rồi hợp 4 nước lại với nhau; tiếp đó bỏ đậu đen và muối vào sắc kỹ cùng dịch thuốc bằng lửa nhỏ cho đến khi cạn kiệt rồi lấy đậu đen ra phơi hoặc sấy thật khô, đựng vào lọ kín dùng dần; mỗi ngày ăn với lượng tuỳ thích, chừng 20 - 30g là được. Công dụng: bổ thận dưỡng can, cường gân tráng cốt.
Bài 2: Tang thầm tươi (quả dâu chín) 2500g, thục địa 50g, hoài sơn 50g, hoàng tinh 50g, thiên hoa phấn 100g. Cách chế: tang thầm rửa sạch, ép lấy nước cốt; các vị thuốc khác đem sắc kỹ lấy 500 ml dịch chiết rồi hoà với nước dâu, tiếp tục cô nhỏ lửa cho đến khi thành cao đặc là được, đựng trong bình thuỷ tinh kín miệng để dùng dần, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 2 thìa canh. Công dụng: bổ can thận, dưỡng khí huyết, làm mạnh gân cốt.
Với thể bệnh Can thận âm hư
* Chứng trạng: Thể trạng gầy yếu, hay hoa mắt chóng mặt, thị lực giảm sút, tai ù tai điếc, lưng đau gối mỏi, móng tay và móng chân khô giòn, dễ bị chuột rút, tâm trạng phiền muộn, trong lòng hay bức bối không yên, lòng bàn tay và bàn chân nóng, có thể có gãy xương, miệng khô họng khát, lưỡi đỏ, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ…
* Món ăn - bài thuốc
Bài 1: Tang thầm 30g, kỷ tử 30g, gạo tẻ 80g. Cách chế: các vị thuốc rửa sạch đem nấu với gạo thành cháo, chế thêm một chút đường phèn, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: tư âm, bổ can thận.
Bài 2: Bột bạch linh, bột mì, bột xương dê, bột mẫu lệ và đường trắng, lượng bằng nhau. Cách chế: trộn đều các loại bột với nhau, cho lượng nước vừa đủ, nhào thật kỹ, chế thêm mỡ và muối rồi nặn thành những chiếc bánh nhỏ, nướng chín, dùng làm đồ ăn điểm tâm hàng ngày. Công dụng: bổ tỳ thận, làm mạnh gân cốt.
Bài 3: Quy bản 100g, vỏ trứng gà 100g, đường trắng 50g. Cách chế: quy bản và vỏ trứng rửa sạch, để ráo nước rồi sao giòn và nghiền thành bột, cho thêm đường trắng trộn đều, ăn mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 5g. Công dụng: bổ thận, kiện tỳ, làm mạnh gân xương.
Với thể Tỳ thận dương hư
* Chứng trạng: Toàn trạng mệt mỏi, sợ lạnh, chân tay lạnh, lưng đau gối mỏi, ăn kém, chậm tiêu bụng chướng, đại tiện lỏng hoặc nát, có thể có phù nhẹ hai chân, nam giới liệt dương, di tinh, nữ giới kinh nguyệt không đều, miệng nhạt, chất lưỡi nhợt…
* Món ăn - bài thuốc
Bài 1: Chim sẻ 5 con, kỷ tử 20g, đại táo 15g, gạo tẻ 60g. Cách chế: chim sẻ làm thịt, bỏ lông, chân và phủ tạng rồi đem hầm với kỷ tử và gạo tẻ thành cháo, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: bổ thận, ôn dương, ích tinh, làm mạnh gân xương.
Bài 2: Cá ngựa (hải mã) 50g, dương vật và tinh hoàn bò 500g, đan sâm 500g, hoàng kỳ 250g, a giao 250g, hạch đào nhân 250, đường phèn 250. Cách chế: tinh hoàn và dương vật bò rửa sạch, thái miếng; cá ngựa sao khô tán thành bột mịn ; a giao tẩm rượu sao phồng; hoàng kỳ và đan sâm sắc kỹ lấy nước cốt rồi cho bột cá ngựa, hạch đào nhân, a giao, đường phèn, tinh hoàn và dương vật bò vào cô nhỏ lửa thành cao đặc, đựng vào lọ thuỷ tinh kín miệng để dùng dần, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 2 thìa canh. Công dụng: bổ thận, tráng dương, ích tinh, cường gân, tráng cốt.
Bài 3: Xương sống chó 200g, đẳng sâm 10g, thỏ ty tử 10g, thục địa 10g, gia vị vừa đủ. Cách chế: xương chó rửa sạch, chặt nhỏ ; các vị thuốc cho vào túi vải buộc kín miệng; tất cả cho vào nồi hầm nhừ, chế đủ gia vị, dùng làm canh ăn hàng ngày. Công dụng: bổ thận ôn dương, ích khí dưỡng huyết, cường gân tráng cốt.
Bài 4: Tôm nõn 50g, trứng gà 1 quả, rau hẹ 200g, dầu thực vât và gia vị vừa đủ. Cách chế: tôm rửa sạch, rau hẹ cắt đoạn, phi thơm hành mỡ rồi cho rau hẹ và tôm vào sào to lửa, khi gần chín đập trứng vào đảo đều một lát là được, dùng làm thức ăn hàng ngày. Công dụng: bổ thận, ôn dương và làm mạnh gân cốt.
ThS. BS. HOÀNG KHÁNH TOÀN (TP&ĐS)