Tweet
ĐaU bỤng
Đau Bụng Viêm Vùng Chậu
Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô (Tin Vb)
- Viêm vùng chậu phụ nữ bao gồm nhiễm trùng và viêm phần trên cơ quan sinh dục phụ nữ. Viêm vùng chậu bao gồm viêm buồng trứng, viêm màng nhày tử cung, viêm ống dẫn trứng, và bọc mủ nơi buồng trứng và đường dẫn trứng. Có trường hợp viêm vùng chậu làm mủ trong bụng, viêm màng bụng (peritonitis) vùng chậu, hay viêm xung quanh gan.
Viêm vùng chậu là một bệnh thầm lặng. Phần lớn khỏi bệnh, nhưng bệnh có thể rất nặng, 20% bị đau vùng chậu kinh niên, 20% không có con và tăng cao nguy cơ có thai ngoài tử cung. Phụ nữ trẻ tăng cao nguy cơ bệnh phong tình.
Viêm vùng chậu có thể khởi đầu do bệnh phong tình, lan dần tơí đường dẫn trứng và buồng trứng, dẫn từ âm hộ vào tử cung. Khi cổ tử cung bị nhiễm trùng thì vi trùng bệnh phong tình khác có thể xâm nhập vào âm hộ, tử cung và đường dẫn trứng. Phần lớn, viêm vùng chậu do vi trùng bệnh lậu và chlamydia. Cũng có thể do nhiễm trùng âm hộ, làm mất thăng bằng nhóm vi trùng trong âm hộ, gây viêm vùng chậu.
Lúc đầu, bệnh chưa có triệu chứng hay chỉ có những triệu chứng nhẹ như chảy máu, đau đớn khi giao hợp, hay có huyết trắng. Sau đó, triệu chứng càng ngày càng hiện rõ, khi nhiễm trùng lan vào đường dẫn trứng hay phúc mạc (peritoneum) trong bụng. Bệnh nhân bị đau bụng dưới, cường độ tăng cao khi đi cầu, đi tiểu hay giao hợp. Bệnh nhân lên cơn sốt. Triệu chứng rõ ràng hơn khi bệnh nhân có đường kinh.
Nếu định bệnh chậm trễ sẽ làm đau vùng chậu kinh niên và làm hư hại nhiều cơ quan trong bụng. Đôi khi bác sĩ phải điều trị trước khi có kết quả thử nghiệm. Phần lớn định bệnh viêm vùng chậu là do tiểu sử bệnh lý, khám vùng chậu, thử nghiệm như truy tầm vi trùng lậu hay chlamydia. Siêu âm đinh bệnh và tìm kiếm nếu những bộ phận như buồng trứng, đường dẫn trứng hay tử cung đã bị hư hại.
Như đã nói ở trên, nguy cơ viêm vùng chậu có thể do vi trùng bệnh phong tình, nhiễm trùng âm hộ, đặt vòng xoắn, nạo tử cung hay bỏ thai.
Khi định bệnh viêm vùng chậu là phải lưu ý nhiễm trùng một hay nhiều nơi trong vùng chậu. Đôi khi bệnh nhân không thấy gì, đôi khi triệu chứng rất trầm trọng. Những nguy cơ viêm vùng chậu bao gồm: bệnh phong tình, đã từng bị viêm vùng chậu trước đây, phụ nữ sớm tình dục, nhiều phối ngẫu, và uống rượu. Thử nước tiểu để truy tầm vi trùng lậu gonorrhea hay vi trùng Chlamydia. Khám bệnh bằng tay hay dùng mỏ vịt và thử nghiệm vi trùng lậu và Chlamydia nên áp dụng cho toàn thể phụ nữ, đặc biệt bệnh nhân bị đau bụng dưới hay đau đớn khi tình dục, hay bị nhiễm trùng bộ phận sinh dục.
Theo tiêu chuẩn của Cơ Quan Phòng Ngừa Bệnh Tật Hoa Kỳ thì nghi ngờ bệnh nhân bị nhiễm trùng vùng chậu khi phụ nữ có nguy cơ bị bệnh cao và khi khám thấy bệnh nhân bị đau tử cung, buồng trứng, hay cổ tử cung. Thấy bệnh nhân bị mủ cổ tử cung, độ lắng tụ hồng cầu lên cao, phản ứng C-reactive dương, thử nghiệm xác định nhiễm trùng bệnh lậu hay Chlamydia, bị nóng (nhiệt độ cơ thể cao hơn 101 độ F), bạch huyết cầu nhiều trong huyết trắng. Trong vài trường hợp, định bệnh viêm vùng chậu khi thấy phụ nữ bị viêm màng nhày tử cung, nội soi bất bình thường xác định bị viêm vùng chậu, hay siêu âm hoặc chụp hình cắt lớp, chụp hình cộng hưởng từ trường khám phá đường dẫn trứng dầy lên, đọng nước. Siêu âm qua âm hộ đôi khi có thể biết được đường dẫn trứng hay buồng trứng bị làm mủ.
Định bệnh viêm màng nhày tử cung bằng sinh thiết màng nhày tử cung, thử nghiệm tế bào học. Nội soi có thể là phương pháp chọn lựa trong việc định bệnh viêm vùng chậu. Nhờ nội soi có thể trực tiếp nhìn thấy cấu trúc của buồng trứng, tử cung, ống dẫn trứng, và những cấu trúc khác trong bụng. Tuy nhiên phải để ý nguy cơ vì giải phẫu, đánh thuốc mê, v…v…Nghiên cứu cho thấy nội soi cũng không phải là phương pháp tuyệt hảo định bệnh nhiễm trùng vùng chậu. Độ chính xác 78%, độ nhạy cảm, 27% và đặc thù 92%.
Theo CDC thì có lẽ thử nghiệm tế bào viêm màng nhày tử cung là phương pháp tốt nhất, sau khi làm sinh thiết màng nhày tử cung. Chụp hình MRI hay siêu âm biết được ống dẫn trứng có nước và màng dầy lên.
Điều Trị: Khi nghi ngờ việm vùng chậu thì phải nghĩ tơí việc điều trị ngay. Nhất là khi khám bệnh thấy tử cung bị đau, buồng trứng và cổ tử cung cũng bị đau. Cần cho trụ sinh tri lậu N. gonorrhea hay C. trachomatis, đôi khi vi trùng âm tính hay loại Streptococcus.
Những thuốc dùng điều trị viêm chậu như thuốc truyền đường máu: Cefotetan hay Cefocitin công thêm Doxycycline. Có thể dùng: Clindamycin thêm gentamycin. Ofloxalin (Floxin) hay Floxin công thêm hay không thêm metronidazole.
Ampicilline/Sulbactran thêm Doxycycline. Thuốc uống như: Ofloxin hay Ofloxacin, thêm hay không thêm Metronidazole/. Hoặc uống Ceftriaxone hay cefoxitin, với Probenecid, hay cephalosporin thêm doxycycline, uống với metronidazone hay không.
Một trong những cố gắng phòng ngừa viêm chậu là truy tầm và điều trị bệnh sớm khi chưa thấy triệu chứng nhiễm trùng Chlamydia. Theo CDC thì tất cả mọi phụ nữ trong trường hợp đang còn liên hệ tình dục, tuổi dưới 25, đều phải truy tầm tình dục nhiễm vi trùng Chlamydia. (American Family Physician, March 1, 2006).
Khi nào cần gặp bác sĩ:
1) Khi bị đau bụng mà không hết.
2) Kinh nguyệt không đều.
3) Huyết trắng có mùi
4) Huyết trắng bất bình thường.
5) Nóng sốt và ói mửa.
6) Viêm vùng chậu kinh niên có thể bị hiếm muộn, có thai ngoài tử cung.
Cần phải gặp bác sĩ ngay nếu:
1) Nếu bị đau bụng dưới và rờ thấy đau.
2) Nhiệt độ nóng sốt cao hơn 101 độ F.
3) Huyết trắng có mùi hôi.
4) Bệnh nhân phải nhập viện.
Trong những trường hợp nghi ngờ sau đây, bệnh nhân cũng phải nhập viện:
1) Định bệnh không rõ ràng.
2) Không biết rõ bị viêm ruột dư (ruột thừa) hay có thai ngoài tử cung.
3) Có thai.
4) Nghi ngờ bị làm mủ (abcess).
5) Bệnh nặng mà không thể điều trị ở nhà.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.;
Bác Sĩ Trần Mạnh Ngô (Tin Vb)
- Viêm vùng chậu phụ nữ bao gồm nhiễm trùng và viêm phần trên cơ quan sinh dục phụ nữ. Viêm vùng chậu bao gồm viêm buồng trứng, viêm màng nhày tử cung, viêm ống dẫn trứng, và bọc mủ nơi buồng trứng và đường dẫn trứng. Có trường hợp viêm vùng chậu làm mủ trong bụng, viêm màng bụng (peritonitis) vùng chậu, hay viêm xung quanh gan.
Viêm vùng chậu là một bệnh thầm lặng. Phần lớn khỏi bệnh, nhưng bệnh có thể rất nặng, 20% bị đau vùng chậu kinh niên, 20% không có con và tăng cao nguy cơ có thai ngoài tử cung. Phụ nữ trẻ tăng cao nguy cơ bệnh phong tình.
Viêm vùng chậu có thể khởi đầu do bệnh phong tình, lan dần tơí đường dẫn trứng và buồng trứng, dẫn từ âm hộ vào tử cung. Khi cổ tử cung bị nhiễm trùng thì vi trùng bệnh phong tình khác có thể xâm nhập vào âm hộ, tử cung và đường dẫn trứng. Phần lớn, viêm vùng chậu do vi trùng bệnh lậu và chlamydia. Cũng có thể do nhiễm trùng âm hộ, làm mất thăng bằng nhóm vi trùng trong âm hộ, gây viêm vùng chậu.
Lúc đầu, bệnh chưa có triệu chứng hay chỉ có những triệu chứng nhẹ như chảy máu, đau đớn khi giao hợp, hay có huyết trắng. Sau đó, triệu chứng càng ngày càng hiện rõ, khi nhiễm trùng lan vào đường dẫn trứng hay phúc mạc (peritoneum) trong bụng. Bệnh nhân bị đau bụng dưới, cường độ tăng cao khi đi cầu, đi tiểu hay giao hợp. Bệnh nhân lên cơn sốt. Triệu chứng rõ ràng hơn khi bệnh nhân có đường kinh.
Nếu định bệnh chậm trễ sẽ làm đau vùng chậu kinh niên và làm hư hại nhiều cơ quan trong bụng. Đôi khi bác sĩ phải điều trị trước khi có kết quả thử nghiệm. Phần lớn định bệnh viêm vùng chậu là do tiểu sử bệnh lý, khám vùng chậu, thử nghiệm như truy tầm vi trùng lậu hay chlamydia. Siêu âm đinh bệnh và tìm kiếm nếu những bộ phận như buồng trứng, đường dẫn trứng hay tử cung đã bị hư hại.
Như đã nói ở trên, nguy cơ viêm vùng chậu có thể do vi trùng bệnh phong tình, nhiễm trùng âm hộ, đặt vòng xoắn, nạo tử cung hay bỏ thai.
Khi định bệnh viêm vùng chậu là phải lưu ý nhiễm trùng một hay nhiều nơi trong vùng chậu. Đôi khi bệnh nhân không thấy gì, đôi khi triệu chứng rất trầm trọng. Những nguy cơ viêm vùng chậu bao gồm: bệnh phong tình, đã từng bị viêm vùng chậu trước đây, phụ nữ sớm tình dục, nhiều phối ngẫu, và uống rượu. Thử nước tiểu để truy tầm vi trùng lậu gonorrhea hay vi trùng Chlamydia. Khám bệnh bằng tay hay dùng mỏ vịt và thử nghiệm vi trùng lậu và Chlamydia nên áp dụng cho toàn thể phụ nữ, đặc biệt bệnh nhân bị đau bụng dưới hay đau đớn khi tình dục, hay bị nhiễm trùng bộ phận sinh dục.
Theo tiêu chuẩn của Cơ Quan Phòng Ngừa Bệnh Tật Hoa Kỳ thì nghi ngờ bệnh nhân bị nhiễm trùng vùng chậu khi phụ nữ có nguy cơ bị bệnh cao và khi khám thấy bệnh nhân bị đau tử cung, buồng trứng, hay cổ tử cung. Thấy bệnh nhân bị mủ cổ tử cung, độ lắng tụ hồng cầu lên cao, phản ứng C-reactive dương, thử nghiệm xác định nhiễm trùng bệnh lậu hay Chlamydia, bị nóng (nhiệt độ cơ thể cao hơn 101 độ F), bạch huyết cầu nhiều trong huyết trắng. Trong vài trường hợp, định bệnh viêm vùng chậu khi thấy phụ nữ bị viêm màng nhày tử cung, nội soi bất bình thường xác định bị viêm vùng chậu, hay siêu âm hoặc chụp hình cắt lớp, chụp hình cộng hưởng từ trường khám phá đường dẫn trứng dầy lên, đọng nước. Siêu âm qua âm hộ đôi khi có thể biết được đường dẫn trứng hay buồng trứng bị làm mủ.
Định bệnh viêm màng nhày tử cung bằng sinh thiết màng nhày tử cung, thử nghiệm tế bào học. Nội soi có thể là phương pháp chọn lựa trong việc định bệnh viêm vùng chậu. Nhờ nội soi có thể trực tiếp nhìn thấy cấu trúc của buồng trứng, tử cung, ống dẫn trứng, và những cấu trúc khác trong bụng. Tuy nhiên phải để ý nguy cơ vì giải phẫu, đánh thuốc mê, v…v…Nghiên cứu cho thấy nội soi cũng không phải là phương pháp tuyệt hảo định bệnh nhiễm trùng vùng chậu. Độ chính xác 78%, độ nhạy cảm, 27% và đặc thù 92%.
Theo CDC thì có lẽ thử nghiệm tế bào viêm màng nhày tử cung là phương pháp tốt nhất, sau khi làm sinh thiết màng nhày tử cung. Chụp hình MRI hay siêu âm biết được ống dẫn trứng có nước và màng dầy lên.
Điều Trị: Khi nghi ngờ việm vùng chậu thì phải nghĩ tơí việc điều trị ngay. Nhất là khi khám bệnh thấy tử cung bị đau, buồng trứng và cổ tử cung cũng bị đau. Cần cho trụ sinh tri lậu N. gonorrhea hay C. trachomatis, đôi khi vi trùng âm tính hay loại Streptococcus.
Những thuốc dùng điều trị viêm chậu như thuốc truyền đường máu: Cefotetan hay Cefocitin công thêm Doxycycline. Có thể dùng: Clindamycin thêm gentamycin. Ofloxalin (Floxin) hay Floxin công thêm hay không thêm metronidazole.
Ampicilline/Sulbactran thêm Doxycycline. Thuốc uống như: Ofloxin hay Ofloxacin, thêm hay không thêm Metronidazole/. Hoặc uống Ceftriaxone hay cefoxitin, với Probenecid, hay cephalosporin thêm doxycycline, uống với metronidazone hay không.
Một trong những cố gắng phòng ngừa viêm chậu là truy tầm và điều trị bệnh sớm khi chưa thấy triệu chứng nhiễm trùng Chlamydia. Theo CDC thì tất cả mọi phụ nữ trong trường hợp đang còn liên hệ tình dục, tuổi dưới 25, đều phải truy tầm tình dục nhiễm vi trùng Chlamydia. (American Family Physician, March 1, 2006).
Khi nào cần gặp bác sĩ:
1) Khi bị đau bụng mà không hết.
2) Kinh nguyệt không đều.
3) Huyết trắng có mùi
4) Huyết trắng bất bình thường.
5) Nóng sốt và ói mửa.
6) Viêm vùng chậu kinh niên có thể bị hiếm muộn, có thai ngoài tử cung.
Cần phải gặp bác sĩ ngay nếu:
1) Nếu bị đau bụng dưới và rờ thấy đau.
2) Nhiệt độ nóng sốt cao hơn 101 độ F.
3) Huyết trắng có mùi hôi.
4) Bệnh nhân phải nhập viện.
Trong những trường hợp nghi ngờ sau đây, bệnh nhân cũng phải nhập viện:
1) Định bệnh không rõ ràng.
2) Không biết rõ bị viêm ruột dư (ruột thừa) hay có thai ngoài tử cung.
3) Có thai.
4) Nghi ngờ bị làm mủ (abcess).
5) Bệnh nặng mà không thể điều trị ở nhà.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.;