Tweet
TT - Tiền đái tháo đường (ĐTĐ) là tình trạng đường trong máu của người bệnh tăng cao hơn mức bình thường nhưng chưa đủ cao đến mức để chẩn đoán bệnh ĐTĐ.
Béo bụng hình quả táo dễ gây
ra tiền đái tháo đường
Đa số bệnh nhân ĐTĐ type 2 đều trải qua giai đoạn tiền ĐTĐ, vì vậy tiền ĐTĐ được xem như là giai đoạn bệnh ĐTĐ chưa phát triển. Khi một người bị tiền ĐTĐ, họ có nguy cơ chuyển thành bệnh ĐTĐ trong vòng 10 năm, bị bệnh tim, tổn thương mạch máu, giảm thị lực và suy thận...
Bệnh tim mạch có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim và đột quị. Tuy nhiên, nếu tiền ĐTĐ được chẩn đoán sớm và được điều trị đúng cách thì ta có thể chặn đứng hoặc làm chậm sự tiến triển sang ĐTĐ type 2.
Có khoảng 54 triệu dân Mỹ bị tiền ĐTĐ, tuổi thường gặp 40-74, có thể gặp ở tuổi thanh thiếu niên và mới trưởng thành.Việt Nam chưa có số liệu cụ thể. Tiền ĐTĐ còn có hai tên gọi khác là rối loạn đường huyết đói và rối loạn dung nạp glucose.
Tiền ĐTĐ thường gặp ở những người thừa cân, béo bụng và lười vận động.
Tiền ĐTĐ thường không gây ra dấu hiệu và triệu chứng gì. Khi thăm khám, thầy thuốc có thể phát hiện bệnh nhân có dấu hiệu gai đen, béo phì, béo bụng hình quả táo (xem hình). Béo bụng là dấu hiệu dự báo của bệnh chuyển hóa và tim mạch, chính vì vậy người ta thường nói khi vòng bụng nở ra thì tuổi đời ngắn lại. Ở phụ nữ, có thể phát hiện các triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang như lông mọc nhiều ở mặt, nổi nhiều mụn, khi lập gia đình khó thụ thai.
Xét nghiệm mới biết
Đối với những bệnh nhân đã được chẩn đoán tiền ĐTĐ, nếu thấy các dấu hiệu sau thì có thể bệnh đã chuyển sang ĐTĐ. Các dấu hiệu đó là: khát nhiều, tiểu thường xuyên, sụt cân không rõ lý do, ăn nhiều, mệt mỏi kéo dài, chậm lành vết thương, bị nhiễm trùng tái đi tái lại ở da, đường tiểu.
Chỉ có xét nghiệm mới giúp chẩn đoán tiền ĐTĐ. Có hai xét nghiệm dùng để chẩn đoán, đó là xét nghiệm đường huyết đói và nghiệm pháp dung nạp glucose. Theo Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ, nên làm xét nghiệm tầm soát tiền ĐTĐ ở những đối tượng sau đây:
- Những người từ 45 tuổi trở lên, đặc biệt có chỉ số khối cơ thể BMI (cân nặng kg chia bình phương chiều cao m) từ 25 trở lên. Nếu kết quả tầm soát bình thường thì lặp lại sau ba năm.
- Những người dưới 45 tuổi có BMI từ 25 trở lên và có thêm bất kỳ yếu tố nguy cơ nào sau đây: có thói quen lười vận động. Gia đình có ba mẹ hay anh chị em bị ĐTĐ. Phụ nữ sinh con có trọng lượng lúc sinh trên 4,5kg hoặc đã được chẩn đoán ĐTĐ thai kỳ. Tăng huyết áp (từ 140/90 mmHg trở lên). Có mức HDL cholesterol dưới 35mg/dl và hoặc triglyceride hơn 250mg/dl. Bị hội chứng buồng trứng đa nang. Đã được chẩn đoán tiền ĐTĐ trước đây. Có hiện tượng đề kháng với insulin. Bị bệnh mạch máu.
Chặn đứng 60%
Nếu không điều trị, tiền ĐTĐ sẽ tiến triển sang ĐTĐ trong vòng 10 năm, đồng thời xuất hiện các biến chứng tim mạch. Nếu điều trị, có thể ngăn ngừa hoặc chặn đứng sự tiến chuyển sang ĐTĐ type 2 đến trên 60%.
Thay đổi lối sống, ăn kiêng và luyện tập thường xuyên cùng với giảm cân thừa là các yếu tố chính trong việc phòng ngừa và điều trị tiền ĐTĐ. Một lối sống khỏe mạnh sẽ giúp kéo trị số đường máu của người bệnh tiền ĐTĐ về ngưỡng bình thường.
Ăn những thức ăn có lợi cho sức khỏe: chọn thức ăn ít mỡ, ít năng lượng, ăn nhiều trái cây, rau và hạt ngũ cốc.
Vận động thường xuyên: ít nhất 30 phút mỗi ngày, nếu không có thời gian có thể chia ra nhiều buổi tập ngắn cũng hiệu quả. Đi bộ là kiểu vận động được nhiều người ưa thích. Tuy nhiên có thể chọn bơi lội, đạp xe, dưỡng sinh... Luyện tập giúp tăng khối lượng cơ, tăng sức dẻo dai và sự tự tin, giúp cải thiện đường máu và trị số huyết áp.
Giảm cân thừa: ăn kiêng và vận động giúp giảm cân. Chỉ cần giảm 5-7% cân nặng cũng giúp cải thiện mức đường máu và giảm nguy cơ bệnh tim mạch.
Để phòng ngừa tiền ĐTĐ, nhất là ở những người có nguy cơ cao bị tiền ĐTĐ, nên chọn một lối sống khỏe mạnh, ăn kiêng, vận động, giảm cân nếu béo phì, bỏ thuốc lá, rượu.
BS NGUYỄN THANH HẢI
Béo bụng hình quả táo dễ gây
ra tiền đái tháo đường
Đa số bệnh nhân ĐTĐ type 2 đều trải qua giai đoạn tiền ĐTĐ, vì vậy tiền ĐTĐ được xem như là giai đoạn bệnh ĐTĐ chưa phát triển. Khi một người bị tiền ĐTĐ, họ có nguy cơ chuyển thành bệnh ĐTĐ trong vòng 10 năm, bị bệnh tim, tổn thương mạch máu, giảm thị lực và suy thận...
Bệnh tim mạch có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim và đột quị. Tuy nhiên, nếu tiền ĐTĐ được chẩn đoán sớm và được điều trị đúng cách thì ta có thể chặn đứng hoặc làm chậm sự tiến triển sang ĐTĐ type 2.
Có khoảng 54 triệu dân Mỹ bị tiền ĐTĐ, tuổi thường gặp 40-74, có thể gặp ở tuổi thanh thiếu niên và mới trưởng thành.Việt Nam chưa có số liệu cụ thể. Tiền ĐTĐ còn có hai tên gọi khác là rối loạn đường huyết đói và rối loạn dung nạp glucose.
Tiền ĐTĐ thường gặp ở những người thừa cân, béo bụng và lười vận động.
Tiền ĐTĐ thường không gây ra dấu hiệu và triệu chứng gì. Khi thăm khám, thầy thuốc có thể phát hiện bệnh nhân có dấu hiệu gai đen, béo phì, béo bụng hình quả táo (xem hình). Béo bụng là dấu hiệu dự báo của bệnh chuyển hóa và tim mạch, chính vì vậy người ta thường nói khi vòng bụng nở ra thì tuổi đời ngắn lại. Ở phụ nữ, có thể phát hiện các triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang như lông mọc nhiều ở mặt, nổi nhiều mụn, khi lập gia đình khó thụ thai.
Xét nghiệm mới biết
Đối với những bệnh nhân đã được chẩn đoán tiền ĐTĐ, nếu thấy các dấu hiệu sau thì có thể bệnh đã chuyển sang ĐTĐ. Các dấu hiệu đó là: khát nhiều, tiểu thường xuyên, sụt cân không rõ lý do, ăn nhiều, mệt mỏi kéo dài, chậm lành vết thương, bị nhiễm trùng tái đi tái lại ở da, đường tiểu.
Chỉ có xét nghiệm mới giúp chẩn đoán tiền ĐTĐ. Có hai xét nghiệm dùng để chẩn đoán, đó là xét nghiệm đường huyết đói và nghiệm pháp dung nạp glucose. Theo Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ, nên làm xét nghiệm tầm soát tiền ĐTĐ ở những đối tượng sau đây:
- Những người từ 45 tuổi trở lên, đặc biệt có chỉ số khối cơ thể BMI (cân nặng kg chia bình phương chiều cao m) từ 25 trở lên. Nếu kết quả tầm soát bình thường thì lặp lại sau ba năm.
- Những người dưới 45 tuổi có BMI từ 25 trở lên và có thêm bất kỳ yếu tố nguy cơ nào sau đây: có thói quen lười vận động. Gia đình có ba mẹ hay anh chị em bị ĐTĐ. Phụ nữ sinh con có trọng lượng lúc sinh trên 4,5kg hoặc đã được chẩn đoán ĐTĐ thai kỳ. Tăng huyết áp (từ 140/90 mmHg trở lên). Có mức HDL cholesterol dưới 35mg/dl và hoặc triglyceride hơn 250mg/dl. Bị hội chứng buồng trứng đa nang. Đã được chẩn đoán tiền ĐTĐ trước đây. Có hiện tượng đề kháng với insulin. Bị bệnh mạch máu.
Chặn đứng 60%
Nếu không điều trị, tiền ĐTĐ sẽ tiến triển sang ĐTĐ trong vòng 10 năm, đồng thời xuất hiện các biến chứng tim mạch. Nếu điều trị, có thể ngăn ngừa hoặc chặn đứng sự tiến chuyển sang ĐTĐ type 2 đến trên 60%.
Thay đổi lối sống, ăn kiêng và luyện tập thường xuyên cùng với giảm cân thừa là các yếu tố chính trong việc phòng ngừa và điều trị tiền ĐTĐ. Một lối sống khỏe mạnh sẽ giúp kéo trị số đường máu của người bệnh tiền ĐTĐ về ngưỡng bình thường.
Ăn những thức ăn có lợi cho sức khỏe: chọn thức ăn ít mỡ, ít năng lượng, ăn nhiều trái cây, rau và hạt ngũ cốc.
Vận động thường xuyên: ít nhất 30 phút mỗi ngày, nếu không có thời gian có thể chia ra nhiều buổi tập ngắn cũng hiệu quả. Đi bộ là kiểu vận động được nhiều người ưa thích. Tuy nhiên có thể chọn bơi lội, đạp xe, dưỡng sinh... Luyện tập giúp tăng khối lượng cơ, tăng sức dẻo dai và sự tự tin, giúp cải thiện đường máu và trị số huyết áp.
Giảm cân thừa: ăn kiêng và vận động giúp giảm cân. Chỉ cần giảm 5-7% cân nặng cũng giúp cải thiện mức đường máu và giảm nguy cơ bệnh tim mạch.
Để phòng ngừa tiền ĐTĐ, nhất là ở những người có nguy cơ cao bị tiền ĐTĐ, nên chọn một lối sống khỏe mạnh, ăn kiêng, vận động, giảm cân nếu béo phì, bỏ thuốc lá, rượu.
BS NGUYỄN THANH HẢI
