Tweet
Côn trùng biết dùng độc trị độc
Một số loài thực vật tích trữ chất độc trong cơ thể để chống lại sự phá hoại của côn trùng. Nhưng vài loài côn trùng vẫn có thể ăn cây có độc. Bí quyết của chúng rất đơn giản: Tích trữ chất độc của cây trong cơ thể.
Loài bướm Plutella xylostella. Ảnh: pbase.com
Selenium (Selen) có nhiều đặc tính hóa lý giống như sulfur, là một trong những nguyên tố rất cần thiết đối với nhiều thực vật và động vật. Tuy nhiên, nhiều loại cây lại tích lũy quá nhiều loại nguyên tố độc này trong cơ thể, nhiều khi lên tới 1% trọng lượng của cây. Người ta cho rằng chúng làm như vậy để chống lại kẻ thù - những động vật ăn lá và các thực vật cạnh tranh.
Tiến sĩ Utrecht Elizabeth Pilon-Smits cùng các chuyên gia tại Đại học California và Colorado (Mỹ) kết luận rằng nhiều thực vật tích lũy selenium để đầu độc những loài bướm đêm, khiến chúng chán ăn hoặc chết. Tuy nhiên, họ cũng phát hiện ra một loại bướm ăn thực vật không hề hấn gì sau khi xơi những loại cây có độc. Đó là loài Plutella xylostella. Không những thế, chúng còn đẻ trứng trên cây có độc. Nhóm nghiên cứu còn phát hiện ra rằng, loài ong Diadegma insulare, ký sinh trên cơ thể bướm Plutella xylostella, cũng có khả năng kháng selen.
Những phân tích hóa học cho thấy, trong cơ thể bướm Plutella xylostella và ong Diadegma insulare tồn tại một lượng lớn methylselenocysteine và selenocysteine, hai hợp chất chứa nhiều selen. Methylselenocysteine cũng tồn tại khá nhiều trong những cây tích trữ selen, còn selenocysteine có khả năng kết hợp thành protein và rất độc.
Theo nhóm nghiên cứu, việc bướm, ong và có thể là nhiều loại côn trùng khác tích lũy chất độc trong cơ thể để chống lại chất độc tương tự trong thực vật là điều tất yếu xảy ra trong quá trình tiến hóa. Thực vật tích lũy selen nhiều hơn mức cần thiết để chống lại côn trùng. Sau một thời gian, côn trùng cũng biết tích lũy selen để đối phó với thực vật.
Phát hiện của tiến sĩ Elizabeth Pilon-Smits và cộng sự khiến nhiều nhà khoa học nghĩ tới các ứng dụng rộng hơn. Chẳng hạn, người ta có thể đưa selen vào cây trồng để giúp chúng chống lại sự phá hoại của côn trùng có hại. Trồng những cây có xu hướng tích trữ selen cũng là biện pháp khử selen hiệu quả ở những vùng đất và nước bị ô nhiễm. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng những việc làm đó có thể dẫn tới một số biến đổi đối với hệ sinh thái do sự thích nghi của côn trùng.
Loài bướm Plutella xylostella. Ảnh: pbase.com
Selenium (Selen) có nhiều đặc tính hóa lý giống như sulfur, là một trong những nguyên tố rất cần thiết đối với nhiều thực vật và động vật. Tuy nhiên, nhiều loại cây lại tích lũy quá nhiều loại nguyên tố độc này trong cơ thể, nhiều khi lên tới 1% trọng lượng của cây. Người ta cho rằng chúng làm như vậy để chống lại kẻ thù - những động vật ăn lá và các thực vật cạnh tranh.
Tiến sĩ Utrecht Elizabeth Pilon-Smits cùng các chuyên gia tại Đại học California và Colorado (Mỹ) kết luận rằng nhiều thực vật tích lũy selenium để đầu độc những loài bướm đêm, khiến chúng chán ăn hoặc chết. Tuy nhiên, họ cũng phát hiện ra một loại bướm ăn thực vật không hề hấn gì sau khi xơi những loại cây có độc. Đó là loài Plutella xylostella. Không những thế, chúng còn đẻ trứng trên cây có độc. Nhóm nghiên cứu còn phát hiện ra rằng, loài ong Diadegma insulare, ký sinh trên cơ thể bướm Plutella xylostella, cũng có khả năng kháng selen.
Những phân tích hóa học cho thấy, trong cơ thể bướm Plutella xylostella và ong Diadegma insulare tồn tại một lượng lớn methylselenocysteine và selenocysteine, hai hợp chất chứa nhiều selen. Methylselenocysteine cũng tồn tại khá nhiều trong những cây tích trữ selen, còn selenocysteine có khả năng kết hợp thành protein và rất độc.
Theo nhóm nghiên cứu, việc bướm, ong và có thể là nhiều loại côn trùng khác tích lũy chất độc trong cơ thể để chống lại chất độc tương tự trong thực vật là điều tất yếu xảy ra trong quá trình tiến hóa. Thực vật tích lũy selen nhiều hơn mức cần thiết để chống lại côn trùng. Sau một thời gian, côn trùng cũng biết tích lũy selen để đối phó với thực vật.
Phát hiện của tiến sĩ Elizabeth Pilon-Smits và cộng sự khiến nhiều nhà khoa học nghĩ tới các ứng dụng rộng hơn. Chẳng hạn, người ta có thể đưa selen vào cây trồng để giúp chúng chống lại sự phá hoại của côn trùng có hại. Trồng những cây có xu hướng tích trữ selen cũng là biện pháp khử selen hiệu quả ở những vùng đất và nước bị ô nhiễm. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng những việc làm đó có thể dẫn tới một số biến đổi đối với hệ sinh thái do sự thích nghi của côn trùng.
