Kỹ thuật trồng Bonsai

[nahoku]

Cách làm lá đa, sung nhỏ lại




Đa và sung là hai loại cây có bộ gốc, rễ, thân, cành rất đẹp, song bộ lá của chúng lại quá to. Vì vậy phải có cách làm cho lá sung và lá đa nhỏ lại khi trồng trong chậu.

Đối với cây đa: Đa có sức sống và chịu hạn tốt. Để cho lá trên cây cứng, già đều, ta lấy kéo cắt bỏ toàn bộ lá trên cây, chỉ cắt phần lá, còn cuống để lại, sau vài ngày cuống lá sẽ rụng dần hết. Phải tạm dừng tưới nước cho cây. Chỉ một vài tuần sau, lá mầm ở các mắt lá sẽ nhú ra. Nếu trời mưa phải bê chậu cây vào nhà hoặc che đậy để nước mưa không vào bồn. Khi lá non xoà ra gặp môi trường sống khô khan, thiếu nước sẽ nhỏ đanh lại, lá to nhất cũng chỉ bằng lá si, lá nhỏ chỉ bằng lá cây sanh. Chờ toàn bộ lá trên cây già, có màu xanh thẫm, bắt đầu chăm bón, tưới nước bình thường, giữ cho bộ lá xanh quanh năm.

Đối với cây sung: Cũng bắt đầu bằng việc cắt bỏ lá như cây đa. Nhưng do sung không chịu hạn nên ta vẫn phải tưới nước. Khi mầm lá nảy ra, được 2-3 lá, dùng tay bấm bỏ ngọn làm cho mầm lá chùn lại không phát triển, lá sẽ già đanh nhỏ lại chỉ bằng ngón tay cái. Tiếp tục theo dõi khi thấy mầm ở các mắt lá cứ nhú ra độ 1-2 lá, lại tiếp tục bấm bỏ ngọn một vài lần như thế, những ngọn ra lần sau sẽ nhỏ lại, chờ cho lá già thẫm lại, tiếp tục chăm bón bình thường.



Sưu Tầm

[nahoku]

Cây sung



Tên khoa học: Ficus Neriifolia
Loại cây nhỏ này dễ phân biệt do lá cua nó hẹp thon nhọn ở mỗi đầu - hơi giống như lá của cây liễu rũ - có màu xanh tươm
Thay chậu: Cách 2 - 3 năm vào dầu hay cuối mùa xuân với 60% dây, 10% than bùn, và 30% cật to hay vật liệu tương đương.

Xén tỉa và giăng dây: Thực hiện công việc xén tỉa hệ thống rễ lần dầu cùng lúc khi thay chậu và cắt giảm phần trên của cây. Trong mùa gieo trồng tỉa bớt các chồi non chỉ còn chừa lại hai lá đầu. Có thể thực hiện công việc giằng dây vào bất cứ lúc nào trong năm bảo quản phần vỏ cây.

Bón phân: Cách 25 - 30 ngày từ mùa xuân cho đến mùa thu cách mỗi 40 - 60 ngày vào mùa thu và mùa đông.

Lưu ý: Cây này có vẻ đẹp đặc biệt và thích hợp để được trồng như bonsai và bonsai liên nó phát triển gốc thân và các rễ lồi trông đẹp mắt chỉ trong vòng vài năm. Tránh những thay đổi bất ngờ về nhiệt độ và phun xít nước cho tán lá mỗi ngày ít nhất một lần trong mùa hè bằng nước có nhiệt độ ôn hòa. Để cho đất khô đi phân nào giữa ngửng lần trói nước, đặc biệt vào mùa đông nếu được đặt bên ngoài nhà thì hãy bảo quản cho cây tránh khỏi nhiệt dộ dưới 60độ F (15độC).


Sưu Tầm

[nahoku]

Cắt tỉa



- Ở dáng nguyên liệu mỗi cây đều có một dáng dấp cơ bản của một kiểu Bonsai nào đó, nhưng chưa được rõ nét. Dù là cây thu hái lừ thiên nhiên, hay trồng từ hột, từ cành giâm hay cành chiết, ghép v.v... tất cả đề phải cần cắt tỉa, uốn nắn, sửa chữa để đưa vào một thế kiểng mỹ thuật nào đó.

- Mục đích chính của việc cát tỉa là tạo hình dáng cho cây Bonsai theo ý ta định. Tuy nhiên các biện pháp này cũng có hiệu quả làm giảm sự tăng trưởng của các phần trên mặt đất (khí sinh), nhâm duy trì sự cân bằng với sự tăng trưởng của rễ.

- Khi các nhánh đang tang trưởng bi cát tỉa đi thì sự phát triển của rễ cũng giảm bớt. Ngược lại cắt tỉa bớt rễ thì cũng hạn chế được phần nào sự phát triển của các phần khí sinh.

- Tỷ lệ các phần của cây Bonsai (thân, nhánh, làng lá) phải phù hợp với dáng dấp của cây trong thiên nhiên. Kết quả này chỉ đạt được sau nhiễu lần cắt tỉa, uốn nắn. Tinh thần của Bonsai là chỉ giữ lại những gì cốt yếu mà thôi, nghĩa là một dáng cây đã được hóa cách.

Trong một kỹ thuật trồng cây, đâu có áp dụng việc cát tỉa để khống chế sư tăng trưởng của cây và kiểm soát sự phát triển của nhánh, lá (và đôi khi quả nữa).

- Đối với cây kiểng Bonsai thì cắt tỉa là một công việc thật quan trọng, cần phải duy trì suối đời sống của cây.

Chúng ta phân biệt có hai giai đoạn cắt tỉa
+ Cát tỉa đuợc tạo dáng (hay là đưa vào một thế kiểng Bonsai)
+ Cắt tỉa để tu bổ duy trì dáng (thế)kiểng đã chọn
Hai giai đoạn này cần những dụng cụ rất chuyên biệt phù hợp với các thao tác chính xác.

(Lê công kiệt - Nguyễn Thiện Tịch)

[nahoku]

Tạo gốc to



Với nạn chảy máu các cây cổ thụ, cây thế lạ, gốc to kiểu đầu voi, đuôi chuột (gốc to, ngọn nhỏ) thì nhu cầu cần gốc cây to cho người chơi cây cảnh quả thật trở nên đáng báo động bà cần được giải quyết một cách cấp bách. Bài viết này không ngoài ý định là cung cấp cho bạn đọc một cách khá dễ dàng và nhanh chóng nhất để có được một gốc cây to, đẹp với những đường nét như ý mình. Nếu tác giả có duyên hay đủ sáng tạo thì có thể tạo được một gốc cây với đường nét không kém trong thiên nhiên. Bài viết này được biên soạn và dịch lại từ website http://www.dugzbonsai.com/, tuy nhiên chỉ lấy phần hình ảnh và ý tưởng là chính, còn lới diễn giải đa phần viết theo cảm nghĩ.

Về cây cảnh nói chung, ngoài các thế văn nhân, chi mai thanh mảnh, nho nhã ra thì các thế đa phần đều dựa vào hình dáng, kích cỡ của gốc cây để thể hiện sự vững chãi, lão tính của tác phẩm. Trong cái nhìn so sánh của con người, từ thuở xa xưa, phần số lượng, hình dáng đóng một vai trò quan trọng. Nhờ phân biết được lớn nhỏ, ít nhiều mà người ta biết săn con thú lớn, chọn cây có trái nhiều. Âu đó cũng là lẽ thường tình của tạo hóa và sự tiến hóa. Chắc cũng vì lẽ đó mà người ta thích cái gì cũng phải nhiều một chút, lớn một chút. Ngay cả việc chơi cây cảnh ép nhỏ, bonsai thì lắm người cũng không qua khỏi được cái cảnh muốn có cái cây bề thế, đủ lớn để thể hiện hết những đường nét sinh động và để thể hiện mình, chủ nhân của tác phẩm. Cây dù lớn hay nhỏ thì bản chất của nó vẫn không thay đổi, với cùng đường nét đó thì một tác phẩm vẫn giữ nguyên cái hồn của nó và những gì tác giả muốn nói. Để ngộ ra được điều này hay vận dụng việc thổi vào cái gốc cây thấp bé đường nét và cái thần của một cây cổ lão, to lớn thì không dễ chút nào.

Trong bài viết này, chúng ta tạm thời bỏ qua việc cân đối cành lá của cây. Một cây có gốc đẹp mà cành lá không cân đối thì cũng như người đẹp mà để đầu tóc chơm bơm, tay chân lều khều vậy. Ở đây, chúng ta chỉ chú trọng đến việc tạo được một gốc cây to như ý một cách nhanh chóng mà thôi. Một cây, tùy theo loại mà lớn nhanh hay chậm, có gốc nhỏ hay lớn. Để nuôi cây có gốc to rồi đốn bớt phần trên thì hơi uổng phí thời gian cũng như dinh dưỡng cây. Chúng ta khó mà bảo mấy cái cây tác phẩm của mình rằng “đại ca cây ơi là đại ca cây, đệ làm ơn chỉ lớn cái gốc nhanh nhanh cho huynh là được rồi, đừng có vươn cao lên.” Nếu dùng phương pháp cắt tỉa gây nhiều cành gần gốc thì cây cũng bị ảnh hưởng về tăng trưởng phần nào, do bị cắt tỉa quá nhiều. Còn để cây cao lớn thì chúng ta lại lãng phí thời gian cũng như dinh dưỡng của cây vào phần ngọn phía trên. Đó là chưa kể những giống cây bụi đẹp nhưng lại hiếm khi có được thân to.

Vào khoảng năm 1993, Doug Philips nhận thấy rằng có một số loài cây có đặc tính rễ và lá có thể liền với nhau như được ghép cành. Và rồi thì anh cũng lợi dụng đặc điểm này để tạo gốc cây to từ nhiều cây nhỏ hay từ các cây trồng từ hạt. Một hai năm sau, anh bắt đầu tiến hành trồng thử và dần dần hoàn thiện kỹ thuật.

Phương pháp này cơ bản là ghép nhiều cây nhỏ lại thành cây to, đồng thời vận dụng thêm việc chỉ dồn sức tăng trưởng của cây để tạo gần như chỉ là cái khuôn của gốc. Cũng như người thợ kim hoàng xưa kia tìm ra được cách làm đồ trang sức rỗng ruột với số lượng vàng ít ỏi, chúng ta cũng học theo cách đó mà tạo gốc cây. Ưu điểm của kỹ thuật này là tạo được các gốc cây to theo ý muốn từ các cây con, thân nhỏ. Như trong ví dụ thì anh Doug Philips đã tạo được một gốc với đường kính khoảng 30 đến 40 cm. Khuyết điểm là cân gần như rỗng ruột và chưa có thử nghiệm nào về đường lớn nhất của gốc cây ta có thể tạo. Các bước thực hành khá đơn giản, chúng ta có thể theo dõi qua những tấm hình và chú thích sau đây.



(1.1) Cây thích trồng từ hạt có lá mùa thu.



(1.2) Đẻo một gốc cây bonsai từ khúc gỗ nào đó làm đế cho mấy cây thích con
bám vào. Có thể khắc trên đế gỗ này những đường xoắn ốc để ta dễ cố định thân
cây con theo những rãnh này.



(1.3) Đặt cây con vào đế gỗ. Ta bắt đầu bằng việc cố định vài cây trước, để
chúng chạy dọc theo đường xoắn ốc, thiết lập đường xoắc ốc cơ bản. Có thể chia
đều phần gốc ra làm 3 phần, mỗi phần sẽ tạo một tán lá của tác phẩm sau này,
rồi cho chúng chạy dọc theo đường xoắc ốc.



Tiếp tục cố định các thân cây nhỏ lên phần đế gỗ. Các thân cây giúp tạo gốc
mà không dùng đề làm cành cây sau này sẽ được cắt bỏ sau khi các thân cây ăn
liền với nhau.



Hoàn tất việc cố định các thân cây nhỏ đầy hết phần đế của gốc cây này mất
khoảng 9 tiếng đồng hồ. Khâu này khá quan trọng, với việc cố định thân cây nhỏ
bằng kẽm, dây thông thường mất khoảng 12 đến 18 tháng để các thân cây liền với
nhau. Nếu dùng kẽm nhỏ, đặt các thân cây xoắn chặt với nhau hơn thì các thân
cây nhỏ chỉ khoảng 6 đến 12 tháng để liền với nhau.



Sau đó chúng ta có thể vô chậu liền hay trồng cây xuống đất.



(1.4) Trồng cây xuống đất lại. Chú ý, với những thế thông thường và không có
dụng ý đặc biệt ta đừng bó nguyên chùm cây này đến tận ngọn, hãy để cành chỉa
ra một số chỗ, mỗi chỗ một vài cành. Các cành này có thể tạo cây cho thân cây
lớn sau này dễ dàng và tiết kiệm thời gian hơn.




(1.5) Bứng cây lên vào năm thứ 2. Góc nhìn này từ phần đáy của đế, ta có thể
thấy rễ mọc đều xung quanh. Lần bứng này có thể được lợi dụng để lấy phần đế
ra luôn hay để nó tự hủy.



(1.6) Cắt tỉa, trồng trở lại với sự chỉnh hướng rễ cây tỏa ra xung quanh theo
ý muốn. Thời gian này, các thân cây bắt đầu liền với nhau. Cây có thể được trồng
thẳng dưới đất thêm một hoặc hai năm nữa.



(1.7) Sang năm thứ ba, các thân liền với nhau tốt hơn.



(1.8) Năm thứ năm



(1.9) Gốc cây năm thứ năm (hè năm 2001



(1.10) Chuẩn bị vô chậu khoảng 50 cm đường kính (xuân năm 2002).



Cành và rễ được cắt tỉa ngắn lại.






Các cành được cắt có thể trét keo sinh học màu đen gây liền da cho cây (hoặc
dầu hắc, mỡ bò tự chế…).




Cận cảnh gốc cây.




(1.11) Năm tháng sau (tháng 5 năm 2002), cành lá đã phát triển.




(1.12) Thời gian để quấn kẽm, uốn cành.



Hoàn tất quấn kẽm, uốn cành.



(1.13) Cây đâm chồi mới (ngày 20 tháng 5 năm 2002).



(1.14) Cành nhánh đã tạm đầy đủ sau khoảng 6 năm (ngày 6 tháng 8 năm 2002).

+ Ngoài ra, chúng ta còn có thể dùng các vật liệu khác để làm phần đế, tùy
theo sự thuận lợi của địa phương. Dưới đây là những hình ảnh với các bước tương
tự trên phần đế bằng kim loại.


















Ở Việt Nam cũng có khá nhiều loại cây dễ liền da như cần thăng, mai chiếu
thủy, bằng lăng, sanh, si, đa, ổi. Ngoài ra, chúng ta có thể thử nghiệm trên
một số loại cây khác như bông giấy, bông cứt lợn,… Tuy thời gian tạo được gốc
cây to bằng kỹ thuật này mất ít nhất từ 6 tháng cho đến 12 tháng nhưng cũng
mong rằng nó có thể góp phần giảm bớt nạn lấy gốc trong rừng. Mong rằng, sau
khi tìm hiểu, thử nghiệm, các nghệ nhân sẽ bổ sung thêm tư liệu cho chủ đề này.


Biên soạn và dịch lại: Lý, Khải Vinh

[nahoku]

Giá trị thẩm mỹ của bonsai




Việc thưởng thức một tác phẩm Bonsai cũng giống như thhưởng thức một bài thơ cho nên muốn nắm bắt được cái hồn của cây cảnh, người chơi trước hết phải từng trải hiểu biết và đủ bản lĩnh,tay nghề mới cảm nhận được cái hay, cái đẹp của một nghệ thuật. đa số người chơi điều cho rằng Bon sa trước hết là cía đẹp về ngoại hình: bao gồm 4 yếu tố cơ bản là bộ góc rể, thân, cành lá. như của cây cảnh. Nhưng xét cho cùng đâychỉ là diện mạo bên ngoài chưa thể sánh với cái đệp tìm ẩn bên trong đó là chiều sâu triết lý, và tâm hồn mà nghệ nhan muốn gửi gắm trông đó.

Trước đây nhiều người thường hay kén chọn những loài cây quý hiếm có chỉ số sống lâu như tùng, bách, sanh, si, đa, kim quít…để làm kiểng. Nhưng gần đây giới trẻ phóng khoáng hơn, ít quan tâm đến chủng loại mà họ cho có giá trị thực sự của một tác phẩm Bonsai là ý nghĩa, tâm hồn, tài năng và sức sáng tạo của nghệ sỉ .

Trong thiên nhiên cây nào cũng đẹp, cũng đáng yêu nhưng dù sao đó cũng là cái đẹp tự nhiên, nếu không có sự nâng niu , cắt lọc từ những bàn tay tài hoa lịch lãm của con người thì cái đẹp đó cũng chỉ là tương đố chứ chưa gọi là hoàn chỉnh. Tuy nhiên trong quá trình đục đẽo, cắt khoét, uôn sữa mà chúng ta can thiệp một cách thô bạo có thể làm cho cây biến dạng thái hoá, kiểu quạ thành “công”, mèo thành “chồn” thì không thể goi là nghệ thuật. Người xưa thường nói “ ngừời đi nhanh trên cát không để lại dấu vết gì” Người chơi Bonsai cũng như thuế, không để lại dấu ấn thô thiển của bàn rtay mình trên vết cắt, dục khoét, hoặc tạo ra những đường thô thiển cho cây bị dị dạng, go bó, tàn nhánh trở nên rời rạc, mất hết vẻ thanh thoát.

Cái đẹp thì muôn hình muôn vẻ nhưng con đường tìm tồi cái đẹp thật lắm gian nan. Có cây mới nhìn đã thấy đẹp nhưng cũng có cây mất nhiều thời gian mới khám phá cai sâu lắng vốn dĩ tìm ẩn từ bên trong. Một tác phẩm Bonsai được gọi là tương đối hoàn thiện là một cây già nua cổ kinh, còn giữ nét hoang sơ đương nét dịu dàng gợi lên được sự rung động mỹ cảm ngay từ lúc đầu. Cụ thể các vết cắt phải liền sẹo tàn nhánh hài hoà với tông thể tàn nhánh của cây, trong đó dáng thế của cây là phần quyết định .

Tiếp đền đó là bộ rể phải phơi bày trên mặt chậu vơi đầy vẻ sung mãn và kiêu hãnh. một bộ rể lý tưởng bao giơ củng nổi trên mặt giá thể gợi lên sự vững chảy và bền bỉ với đất trời. Cây càng gia rể càng trồi lên, tượng trương cho sự chiến thắng trong cuộc đấu sinh tồn. Vỏ cây có thể lồi lỗm, sần sùi nhưng không mang đấu vết chấp nói thô kệch. Vồm cây phải thoáng không được che khuất thân cây, nhất là lá phải nhỏ phù hộp với kích thướt của cây và nào cũng xanh tươi nom mơn mỡn..

Trong nghệ thuật Bonsai hoa và trái chỉ là yêu tố phụ vì theo quang điểm của người Á Đông đời hoa quá ngắn ngủi so với sự trường tôn vĩnh cưữ của Bonsai. Nhiều người gọi Bonsai là những cổ thụ được tiểu hình hoá chiều cao con lại khoảng 10cm tới trên một mét, đặt trong chiếc chậu cạn cân đối hài hoà. Còn tỉ lệ cân xứng với đường kính góc với chiều cao cvủa cây thương là từ 1/5 dến 1/7. Cúng ta thường chia Bonsai làm nhiều loại như Bonsai mini, kiển trung, kiển sân nhưng người nhật lại coi Bonsai như là một nghệ thuật sống nên họ thích chía ra làm nhiều nhóm như Bonsai lá xanh, Bonsai rụng lá, Bonsai bông, Bonsai trái. Giá trịh của chậu Bonsai thường bắt nguồn từ thiên nhiện có khi người chơi phải chăm sóc từ 5 đến 10 năm và phải dồn vào đó cả tâm huyyết của mình mới có thể tạo ra một sản phẩm vừa ý. Đặt điểm của nghệ thuật Bonsai là tự do phóng khoáng là sự tái tạo nhiện không có sự sao chép và mô phỏng một cách thụ động tuỳ tiện mà không biết lược bỏ các chi tiết rườm rà, chỉ giữ lại những yếu tố cần thiết nhất klà phải biết tôn trọng một số nguyên tắt chung, đó là qui luật tự nhiên. Chẳng hạng cây càng gia tán ngọn càng tròn và các nhành trên cao thường bị xô dạt về phía sau(xuy phong) trái lại cây càng tơ thì đầu càng nhọn biểu hiện cho sự vương lên đầy ứơc vọng. Cây cảnh thu nhỏ tượng trưng cho cây già lâu năm đứng trơ trụi một mình giữa đất trời bao la, dáng dấp và phong thái cao quí như một tiên ông đạocốt. Đó chính là sự quân bình thiên liên trong vũ trụ nói lên sự khôn ngoan minh triết của con người.

Như vậy Bonsai là một nghệ thuật _nghệ thuật sống và nó là kết quả của một quá trình lao động. Từ nhhững cây hoang dã nếu được những bàn tay tài hoa của con người tác động vào, cộng thêm thời gian chăm sóc giá trị của một cây hoàn chỉnh co thể lên đến vài chục triệu tới vài trăm triệu đồng.

Người chơi Nonsai trước hết phải kiên trì nhẫn nại và phải khôn ngoan và am hiểu cuộc sống của từng chửng loại, đặt biệt là có lòng thương yêu cây cỏ coi đời sống của cây cỏ nhue một phần xương thịt của mình. Có như vậy mới thật sự tìm được sự yên tỉnh của tâm hồn trong mối quan hệ ứng xử của con người với thiên nhiên như nhà văn Sơn Nam, đã viết : cây kiển đống vai trò như một viện ngọc, cái đỉnh đồng. Nó làm thoả mản khác vọng đựợc hoà mình vào vạn vật nhưng không đượm màu sắc huyền bí nó chỉ thơ mộng như một bài thơ siêu thoát hiền lành.


Sưu Tầm

[vuonmai_tuphuoc]

oh, những cây minh họa trên, 100% là trên mạng, khong phai cua ban, bạn có những ki thuật nào, chuyên muc gì, cây nào của minh thi up len cho moi người tham khao?

[nahoku]

oh, những cây minh họa trên, 100% là trên mạng, khong phai cua ban, bạn có những ki thuật nào, chuyên muc gì, cây nào của minh thi up len cho moi người tham khao?

Kakakaka....xin chào người bạn mới vườn mai , mình xin tự giới thiệu mình là Na.....một trong những "trùm 888" của RFViet.....có nghĩa là "nhiều chuyện" đó mà...hehehe.....vì rảnh rỗi quá nên đi vác những thứ lung tung beng dzìa chất trong kho RFViet nên bạn mới đọc thấy đó...heheh...Mình chẳng biết kỹ thuật, chuyên mục ngành nghề gì ráo á....chỉ biết 888 cho dzui thui...hehehe......bạn có rảnh thì nhào dzô đây 888 với ACE trong gia đình này , bảo đảm dzui lắm.......kekekek...
Những bài của mình post đều có ghi tên tác giả , nếu không tìm thấy tên tác giả thì mình đều ghi là ST ( sưu tầm), nên bạn cũng lượng thứ mà bỏ qua cho nha...



Thân,
Nahoku