HAI CHỮ NƯỚC NHÀ
Chốn ải bắc mây sầu ảm đạm
Cõi trời Nam gió thổi đìu hiu
Bốn bề hổ thét, chim kêu
Đoái trông phong cảnh như khêu bất bình
Giọt máu nóng thấm quanh hồn nước
Chút thân tàn lần bước dặm khơi
Trông con tầm tã châu rơi:
“Con ơi, con nhớ lấy lời cha khuyên
Chốn Hồng Lạc hoàng thiên đã định
Mấy ngàn năm suy thịnh đổi thay
Trời Nam riêng một cõi này
Anh hùng, liệt nữ xưa nay kém gì
Than vận nước gặp khi biến đổi
Để quân Minh thừa hội xâm lăng
Bốn phương khói lửa tưng bừng
Biết bao thảm họa, xương rừng máu sông
Nơi đô thị thành tung, quách vỡ
Chốn dân gian bỏ vợ, lìa con
Làm cho ly tán hao mòn
Lạ gì khác giống dễ còn thương đau
Thảm vong quốc kể sao xiết kể
Trông cơ đồ nhường xé tâm can
Ngậm ngùi đất khóc trời than
Thương tâm nòi giống lầm than nỗi này
Khói Hùng Lĩnh như xây khối uất
Sóng Long Giang nhường vật cơn sầu…
Con ơi! càng nói càng đau
Lấy ai tế độ đàn sau đó mà?
Cha xót phận tuổi già sức yếu
Lỡ sa cơ đành chịu bó tay
Thân lươn bao quản vũng lầy
Giang sơn gánh vác sau này cậy con.
Ta nên nhớ tổ tiên khi trước
Đã từng phen vì nước gian lao
Bắc Nam bờ cõi phân nao
Ngọn cờ độc lập máu đào còn đây
Kìa Trưng Nữ ra tay buồm lái
Phận liễu bồ chống với cuồng phong
Giết giặc nước, trả thù chồng
Nghìn năm tiếng nữ anh hùng còn ghi.
Kìa Hưng Đạo gặp khi quốc biến
Vì giống nòi quyết chiến bao phen
Sông Bạch Đằng phá quân Nguyên
Gươm thiêng, chính khí nức dền uy nghi.
Coi lịch sử gương kia còn tỏ
Mở dư đồ nước nọ chưa tan
Giang san này vẫn giang san
Mà nay xẻ nghé tan đàn vì ai?
Con nay cũng một người trong nước
Phải nhắc cân gia, quốc đôi đường
Làm trai hồ thỉ bốn phương,
Sao cho khỏi thẹn với gương Lạc Hồng!
Thời thế khó, anh hùng là thế
Chữ vinh hoa sá kể làm chi
Những trang hào kiệt xưa kia
Hy sinh thân thế cũng vì nước non.
Con đang độ người son tuổi trẻ
Bước cạnh tranh há dễ nhường ai
Phải nên thương lấy giống nòi
Đừng tham phú quý mà nguôi tấc lòng
Kiếp luồn cúi đỉnh chung cũng nhục
Thân tự do chen chúc mà vinh!
Con nên nhớ đức sinh thành
Sao cho khỏi tiếng ô danh với đời.
Chớ lần lữa theo loài nô lệ,
Bán tổ tiên kiếm kế sinh nhai
Đem thân đày đọa tôi đòi
Nhục nhằn bêu riếu muôn đời hay chi?
Sống như thế sống đê, sống mạt
Sống làm gì cho chật non sông!
Thà rằng chết quách cho xong
Cái thân cẩu trệ ai mong có mình!
Huống chi con học hành cũng biết
Làm giống người phải xét nông sâu
Tuồng chi gục mặt cúi đầu
Cam tâm làm kiếp ngựa trâu cho đành!
Nỗi tâm sự đinh ninh nhường ấy
Cha khuyên con có bấy nhiêu lời
Con ơi, con phải là người
Thì con nghe lấy những lời cha khuyên!
Cha nay đã muôn nghìn bi thảm
Nói bao nhiêu tâm khảm càng đau
Chân mây nội cỏ dàu dàu
Càng trông cố quốc mạch sầu càng tuôn
Lời cha dặn khắc xương để dạ
Mấy gian lao con chớ sai nguyền
Tuốt gươm thề với hoàng thiên
Phải đem tâm huyết báo đền cao sâu!
Gan tráng sĩ vững sau như trước
Chí nam nhi lấy nước làm nhà
Đem thân sẻ với san hà
Tượng đồng, bia đá họa là cam tâm
Nữa mai mốt giết xong thù nghịch
Mũi long tuyền lau sạch máu tanh
Làm cho đất động trời kinh
Bấy giờ quốc hiển gia vinh có ngày!
Nghĩa vụ đó con hay chăng tá?
Tính toán sao vẹn cả đôi đường
Cha dù đất khách gửi xương
Trông về cố quốc gợi thương hồn già
Con ơi! Hai chữ Nước Nhà!”
Á Nam Trần Tuấn Khải
* Tác giả mượn lời Nguyễn Phi Khanh nhắn nhủ Nguyễn Trãi, trước khi bị đày qua Trung Hoa, hãy ra sức đánh đuổi quân Minh ra khỏi bờ cõi.
Chốn ải bắc mây sầu ảm đạm
Cõi trời Nam gió thổi đìu hiu
Bốn bề hổ thét, chim kêu
Đoái trông phong cảnh như khêu bất bình
Giọt máu nóng thấm quanh hồn nước
Chút thân tàn lần bước dặm khơi
Trông con tầm tã châu rơi:
“Con ơi, con nhớ lấy lời cha khuyên
Chốn Hồng Lạc hoàng thiên đã định
Mấy ngàn năm suy thịnh đổi thay
Trời Nam riêng một cõi này
Anh hùng, liệt nữ xưa nay kém gì
Than vận nước gặp khi biến đổi
Để quân Minh thừa hội xâm lăng
Bốn phương khói lửa tưng bừng
Biết bao thảm họa, xương rừng máu sông
Nơi đô thị thành tung, quách vỡ
Chốn dân gian bỏ vợ, lìa con
Làm cho ly tán hao mòn
Lạ gì khác giống dễ còn thương đau
Thảm vong quốc kể sao xiết kể
Trông cơ đồ nhường xé tâm can
Ngậm ngùi đất khóc trời than
Thương tâm nòi giống lầm than nỗi này
Khói Hùng Lĩnh như xây khối uất
Sóng Long Giang nhường vật cơn sầu…
Con ơi! càng nói càng đau
Lấy ai tế độ đàn sau đó mà?
Cha xót phận tuổi già sức yếu
Lỡ sa cơ đành chịu bó tay
Thân lươn bao quản vũng lầy
Giang sơn gánh vác sau này cậy con.
Ta nên nhớ tổ tiên khi trước
Đã từng phen vì nước gian lao
Bắc Nam bờ cõi phân nao
Ngọn cờ độc lập máu đào còn đây
Kìa Trưng Nữ ra tay buồm lái
Phận liễu bồ chống với cuồng phong
Giết giặc nước, trả thù chồng
Nghìn năm tiếng nữ anh hùng còn ghi.
Kìa Hưng Đạo gặp khi quốc biến
Vì giống nòi quyết chiến bao phen
Sông Bạch Đằng phá quân Nguyên
Gươm thiêng, chính khí nức dền uy nghi.
Coi lịch sử gương kia còn tỏ
Mở dư đồ nước nọ chưa tan
Giang san này vẫn giang san
Mà nay xẻ nghé tan đàn vì ai?
Con nay cũng một người trong nước
Phải nhắc cân gia, quốc đôi đường
Làm trai hồ thỉ bốn phương,
Sao cho khỏi thẹn với gương Lạc Hồng!
Thời thế khó, anh hùng là thế
Chữ vinh hoa sá kể làm chi
Những trang hào kiệt xưa kia
Hy sinh thân thế cũng vì nước non.
Con đang độ người son tuổi trẻ
Bước cạnh tranh há dễ nhường ai
Phải nên thương lấy giống nòi
Đừng tham phú quý mà nguôi tấc lòng
Kiếp luồn cúi đỉnh chung cũng nhục
Thân tự do chen chúc mà vinh!
Con nên nhớ đức sinh thành
Sao cho khỏi tiếng ô danh với đời.
Chớ lần lữa theo loài nô lệ,
Bán tổ tiên kiếm kế sinh nhai
Đem thân đày đọa tôi đòi
Nhục nhằn bêu riếu muôn đời hay chi?
Sống như thế sống đê, sống mạt
Sống làm gì cho chật non sông!
Thà rằng chết quách cho xong
Cái thân cẩu trệ ai mong có mình!
Huống chi con học hành cũng biết
Làm giống người phải xét nông sâu
Tuồng chi gục mặt cúi đầu
Cam tâm làm kiếp ngựa trâu cho đành!
Nỗi tâm sự đinh ninh nhường ấy
Cha khuyên con có bấy nhiêu lời
Con ơi, con phải là người
Thì con nghe lấy những lời cha khuyên!
Cha nay đã muôn nghìn bi thảm
Nói bao nhiêu tâm khảm càng đau
Chân mây nội cỏ dàu dàu
Càng trông cố quốc mạch sầu càng tuôn
Lời cha dặn khắc xương để dạ
Mấy gian lao con chớ sai nguyền
Tuốt gươm thề với hoàng thiên
Phải đem tâm huyết báo đền cao sâu!
Gan tráng sĩ vững sau như trước
Chí nam nhi lấy nước làm nhà
Đem thân sẻ với san hà
Tượng đồng, bia đá họa là cam tâm
Nữa mai mốt giết xong thù nghịch
Mũi long tuyền lau sạch máu tanh
Làm cho đất động trời kinh
Bấy giờ quốc hiển gia vinh có ngày!
Nghĩa vụ đó con hay chăng tá?
Tính toán sao vẹn cả đôi đường
Cha dù đất khách gửi xương
Trông về cố quốc gợi thương hồn già
Con ơi! Hai chữ Nước Nhà!”
Á Nam Trần Tuấn Khải
* Tác giả mượn lời Nguyễn Phi Khanh nhắn nhủ Nguyễn Trãi, trước khi bị đày qua Trung Hoa, hãy ra sức đánh đuổi quân Minh ra khỏi bờ cõi.