9 Â n Đ ứ c C ủ a C h a M ẹ
1- Sinh: người Mẹ phải khó nhọc cưu mang hơn chín tháng, chịu sự đau đớn trong lúc đẩy thai nhi ra khỏi lòng mẹ
2- Cúc: Nuôi dưỡng, nâng đỡ, chăm nom, săn sóc hài nhi cả vật chất lẫn tinh thần. Tình cảm rất tự nhiên nhưng gắn bó ân cần, nên khi Cha Mẹ nhìn con thêm hân hoan vui vẻ, bé nhìn Cha Mẹ càng mừng rỡ cười tươi.
3- Súc: Cho bú mớm, lo sữa nước cháo cơm, chuẩn bị áo xống ấm lạnh theo thời tiết mỗi mùa; trông cho con lần hồi biết cử động, điều hòa và nên vóc nên hình cân đối xinh đẹp.
4- Dục: Dạy dỗ con thơ động chân cất bước linh hoạt tự nhiên; biết chào kính người lớn, vui với bạn đồng hàng; tập con từ câu nói tiếng cười hồn nhiên vui vẻ. Khi trẻ lớn khôn thì khuyên răng dạy dỗ con chăm ngoan, để tiến bước trên đường đời.
Dạy con từ thuở còn thơ,
Mong con lanh lợi, mẹ cha yên lòng
5- Vũ: Âu yếm, nâng niu, vuốt ve, bế ẵm ... để con trẻ vào đời trong tình cảm trìu mến thân thương.
6- Cố: Chăm nom, thương nhớ, đoái hoài, cố cập con trẻ từ tấm bé đến khi không lớn, lúc ở gần cũng như lúc đi xa:
Con đi đường xa cách
Cha Mẹ bóng theo hình
Ngày đêm không ngơi nghỉ
Sớm tối dạ nào khuây
7- Phúc: Giữ gìn, đùm bọc, che gió, chắn mưa, nhường khô, nằm ướt, hay Cha Me quên mình chống đỡ những bạo lực bất cứ từ đầu đến, để bảo vệ cho con.
8- Phục: theo khả năng và tâm tính của trẻ mà uốn nắn, dạy dỗ, tìm phương pháp hướng dẫn trẻ vươn lên hợp tình đời lẽ đạo, tránh cho con bị lôi cuốn bởi tiền tài ảo vọng, vật chất và thị hiếu bên ngoài.
9- Trưởng: Lo lắng tận tình, đầu tư hợp lý, cho con học tập để chuẩn bị dấn thân với đời.
NHỮNG CÂU CA DAO THÂN THƯƠNG VỀ CHA MẸ
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
*
Mẹ già như chuối ba hương
Như xôi nếp một như đường mía lau
*
Cha mẹ nuôi con biển hồ lai láng
Con nuôi cha mẹ tính tháng kể ngày
*
Có cha mẹ mới có mình
Ở sao cho xứng chữ tình làm con
Có cha có mẹ thì hơn
Con cha không mẹ như đàn đứt dây
*
Mỗi đêm con thắp đèn trời
Cầu cho cha mẹ sống đời với con
*
Còn cha gót đỏ như son
Một mai cha chết gót con đen sì
*
Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ em đã lớn khôn thế này
Công cha, áo mẹ, chữ thầy
Nghĩ sao cho bỏ những ngày ước ao
*
Cây xanh thì lá cũng xanh
Cha mẹ hiền lành để đức cho con
*
Con người có tổ có tông
Như cây có cội như sông có nguồn
*
Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Ngó về quê mẹ ruột đau chín chiều
*
Lạy cha hai lạy một quỳ
Lạy mẹ bốn lạy con đi lấy chồng
*
Mừng vì cha mẹ yêu thương
Lòng con sao nỡ quên đường công lao
Khôn ngoan nhớ đức ông bà
Làm nên phải nhớ tổ tông phụng thờ
*
Con ơi muốn nên thân người
Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha
*
Gió mùa thu mẹ ru con ngủ
Năm canh chày thức đủ năm canh
*
Ba vuông sánh với bảy tròn
Đời cha vinh hiển đời con sang giàu
*
Con có cha như nhà có nóc
Con không cha như nòng nọc đứt đuôi
Gọi vâng bảo dạ con ơi
Vâng lời sau trước con thời chớ quên
*
Công cha nghĩa mẹ khó quên
Vào thưa ra gửi mới nên con người
*
Đói lòng ăn hột chà là
Để cơm nuôi mẹ, mẹ già yếu răng
*
Lên non mới biết non cao
Nuôi con mới biết công lao mẫu từ
*
Mẹ già lo bảy lo ba
Lo cau trổ muộn, lo già hết duyên
*
Mẹ già hết gạo treo niêu
Mà anh khăn đỏ, khăn vàng vắt vai
*
Mẹ già như trái chín cây
Gió đưa trái rụng con rầy mồ côi
Mẹ già ở tấm lều tranh
Sớm thăm tối viếng mới đành đạo con
*
Mẹ già ở chốn lều tranh
Đói no chẳng biết, rách lành chẳng hay
*
Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa
Miệng nhai cơm búng, lưỡi lừa cá xương
*
Vẳng nghe chim vịt kêu chiều,
Bâng khuâng nhớ mẹ, chín chiều ruột đau
*
Ai về tôi gửi buồng cau
Buồng trước kính mẹ buồng sau kính thầy
*
Ai về tôi gửi đôi giày
Phòng khi mưa gió để thầy mẹ đi
*
Mẹ cha là biển là trời
Nói sao hay vậy, đâu dám cãi lời mẹ cha
*
Nữa đêm ra đứng giữa trời
Cầm tờ giấy bạch, chờ lời mẹ răn
*
Con có cha như nhà có nóc
Con không cha như nòng nọc đứt đuôi
*
Cây xanh thời lá cũng xanh
Cha Mẹ hiền lành để phúc cho con
Trứng rồng lại nở ra rồng
Hạt thông lại nở cây thông rườm rà
Có cha sinh mới ra ta
Làm nên thời bởi mẹ cha vun trồng
Khôn ngoan nhờ ấm cha ông
Làm nên phải đối tổ tông phụng thờ
Dạo làm con chớ hững hờ
Phải đem hiếu kính mà thờ Từ Nghiêm
*
Tôm càng lột vỏ bỏ đuôi
Giã gạo cho trắng đặng nuôi mẹ già
*
Tu đâu cho bằng tu nhà
Thờ cha kính mẹ mới là đạo con
*
Công cha nặng lắm ai ơi
Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang
*
Đêm đêm con thắp đèn trời
Cầu cho cha mẹ sống đời với con
*
Bao giờ cá ý hóa long
Đền ơn cha mẹ ẵm bồng ngày xưa
*
Gió muà thu mẹ ru con ngủ
Năm canh chầy thức đủ về năm
Ba tiền một khứa cá tươi
Cũng mua cho đặng mà nuôi mẹ gìa
Con người có tổ có tông
Như cây có cội như sông có nguồn
*
Mừng vì cha mẹ yêu thương
Lòng con sao nỡ quên đường công lao
*
Khôn ngoan nhớ đức ông bà
Làm nên phải nhớ tổ tông phụng thờ
*
Con ơi muốn nên thân người
Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha.
*
Ba vuông sánh với bảy tròn
Đời cha vinh hiển đời con sang giàu
*
Gọi vâng bảo dạ con ơi
Vâng lời sau trước con thời chớ quên.
(ST)