Phần 1 : PHẦN CA DAO .

[470525]

1036 Đêm qua đêm lạnh đêm lùng
Đêm đắp áo ngắn, đêm chung áo dài.
Bây giờ chàng đã nghe ai
Áo ngắn chẳng đắp, áo dài không chung.
Bây giờ sự đã nhạt nhùng,
Dấm thanh đổ biển mấy thùng cho chua?

1037 Hạch triều Hàm Nghi
Thi đời Đồng Khánh
Bái mạnh (mệnh) toàn quyền
Bà đầm ngồi trửa (giữa)
Ông lớn ngồi bên
Các ông lậy xuống, trông lên
Vinh hoa, áo mũ, nhục quên mất rồi.

1038 Hoàng triều Bảo Đại trị ngôi
Bốn năm chưa trót, chúng tôi khố trần
Năm Mão thì lụt bảy lần
Bước sang năm tỵ dần dần lụt to
Hai năm thì hỏng bốn mùa
Lấy gì cơm áo mà no mà lành?

1039 Hoàng triều Bảo Đại tứ niên
Đã ba cái lụt, lại liền cái keo (sâu keo)
Xã dân đâu đấy túng nghèo
Cho lên ngũ tỉnh phải theo đồn điền
Ông Tây lắm bạc, nhiều tiền
Bỏ ra sức giấy mộ liền cu ly.

1040 Hơn nhau tấm áo tấm quần
Thả ra bóc trần ai cũng như ai.

1041 Hèn mà làm bạn với sang
Chỗ ngồi chỗ đứng có ngang bao giờ.

1042 Hiu hiu gió thổi đầu non
Những người uống rượu là con Ngọc Hoàng
Ngọc Hoàng ngự tại ngai vàng
Thấy con uống rượu hai hàng lệ rơi
Con rằng con uống con chơi
Hay đâu con uống con rơi xuống sình.

1043 Hai ta hái củi một rừng
Bứt dâu một cội, xin đừng nghe ai
Hai ta như rượu với nem
Đang say ngây ngất ai gièm chớ xa.

1044 Hai ta làm bạn thong dong
Như đôi đũa ngọc nằm trong mâm vàng
Bởi chưng thầy mẹ nói ngang
Cho nên đũa ngọc, mâm vàng xa nhau.

1045 Hãy cho bền chí câu cua
Dù ai câu trạch, câu rùa mặc ai.

1046 Hạt tiêu nó bé nó cay
Đồng tiền nó bé nó hay cửa quyền.

1047 Hát đàn cho rạng đông ra
Mai về quan bỏ nhà pha cũng đành.

1048 Hát cho đổ quán xiêu đình
cho long lanh nước, cho rung rinh trời.

1049 Hôm qua anh đến chơi nhà
Thấy mẹ nằm võng, thấy cha nằm giường
Thấy em nằm đất anh thương
Anh ra kẻ chợ đóng giường tám thang
Bốn góc thì anh thếp vàng
Bốn chân thếp bạc, tám thang chạm rồng
Bây giờ phải bỏ giường không
Em đi lấy chồng phí cả công anh.

1050 Hồng Hà nước đỏ như son
Chết đi thì chớ, sống còn lấy anh.

1051 Hoa thơm hoa ở trên cây,
Đôi mắt em lúng liếng, dạ anh say lừ đừ.

1052 Hoa thơm xuống đất cũng thơm
Em giòn, rách áo, đói cơm cũng giòn.

[470525]

1053 Hôm qua tát nước đầu đình
Bỏ quên cái áo trên cành hoa sen
Em nhặt thì cho anh xin
Hay là em để làm tin trong nhà?
Áo anh sứt chỉ đường tà
Vợ anh chưa có, mẹ già chưa khâu
Áo anh sứt chỉ đã lâu,
Mai mượn cô ấy ngồi khâu cho cùng
Khâu rồi anh sẽ trả công
Đến khi lấy chồng anh sẽ giúp cho
Giúp cho một thúng xôi vò,
Một con lợn béo, một vò rượu tăm.
Giúp em đôi chiếu em nằm
Đôi chăn em đắp, đôi tằm em đeo
Giúp em quan tám tiền treo,
Quan năm tiền cưới lại đèo buồng cau.

1054 Hỡi cô tát nước quang mây!
Cho anh một gáo tưới cây ngô đồng.
Cây ngô đồng cành cao cành thấp
Ngọn ngô đồng lá dọc lá ngang
Quả dưa gang ngoài xanh trong trắng
Quả mướp đắng ngoài trắng trong vàng,
Kể từ ngày anh gặp được nàng
Lòng càng ngao ngán, dạ càng ngẩn ngơ.

1055 Hết gạo thì có Đồng Nai (2)
Hết củi thì có Tần Sài chở vô.
(2). Đồng Nai: tên một con sông ở Nam Bộ - cũng chỉ chung Nam Bộ.

1056 Hỡi cô đội nón ba tầm
Có về Yên Phụ hôm rằm lại sang
2. Phiên rằm chợ chính Yên Quang (3)
Yên Hoa anh đợi hoa nàng mới mua (4)
(3). Yên Quang: tên một làng cũ ở phía nam hồ Trúc Bạch thuộc tổng Yên Thành, huyện Vĩnh Thuận cũ (nay thuộc Hà Nội)
(4). Yên Hoa: là tên cũ làng Yên Phụ

1057 Hỡi anh làm thợ nơi nao
Để em gánh đục, gánh bào đi theo.
Lấy chồng thợ mộc sướng sao
Mạt cưa rấm bếp, vỏ bào nấu cơm
Vỏ bào còn nỏ hơn rơm
Mạt cưa rấm bếp còn thơm hơn trầm.

1058 Hôm qua dệt cửi thoi vàng
Sực nhớ đến chàng, cửi lại dừng thoi
Cửi rầu, cửi tủi chàng ơi
Ngọn đèn sáng tỏ bóng người đằng xa..

1059 Hỏi vợ thì cưới liền tay
Chớ để lâu ngày lắm kẻ gièm pha.

1060 Mẹ em cấm đoán em chi
Để em sắm sửa em đi lấy chồng
Lấy chồng cho đáng tấm chồng
Bõ công trang điểm má hồng răng đen.

1061 Mẹ em thấy của thời tham
Hang hùm cứ tưởng hang vàng ép con.
Nói ra thẹn với nước non
Ngậm vào cay đắng lòng con đêm ngày.

[470525]

1062 Mẹ em tham thúng xôi rền
Tham con lợn béo, tham tiền Cảnh Hưng
Em đã bảo mẹ rằng đừng
Mẹ hấm, mẹ hứ, mẹ bưng ngay vào
Bây giờ kẻ thấp, người cao
Như đôi đũa lệch so sao cho bằng!

1063 Mẹ em tham gạo, tham gà
Bắt em để bán cho nhà cao sang
Chồng em thì thấp một gang
Vắt mũi chưa sạch, ra đàng đánh nhau...
Nghĩ mình càng tủi, càng đau
Trách cha, trách mẹ tham giầu, tham sang.

1064 Tám mươi ngả gậy ra ngồi
Hỏi rằng xuân có tái hồi nữa chăng?
Xuân rằng xuân chẳng tái hồi
Bốn dài, hai ngắn mà lôi xuân vào. (1)
(1). Bốn dài, hai ngắn: ám chỉ cái quan tài.

1065 Nơi nào chí quyết một nơi
Làm người nay đổi mai rời sao nên.
Chớ thấy áo rách mà cười
Cái giống gà nòi lông nó lơ thơ.
1066 Lấy chồng chẳng biết mặt chồng
Đêm nằm tơ tưởng ngỡ ông láng giềng.

1067 Trách duyên lại giận trăng già
Xe tơ lầm lỗi hóa ra chỉ mành
Biết ai than thở sự tình
Chẳng qua mình lại biết mình mà thôi.

1068 Tiếc thay hòn ngọc mà rơi xuống bùn!
Tiếc tờ giấy bạch để thằng bé cỏn con nó vẽ vời!

1069 Tiếc thay hạt gạo trắng ngần,
Đã vo nước đục lại vần than rơm.
Tiếc thay hạt gạo tám xoan
Thổi nồi đồng điếu lại chan nước cà.

1070 Răng đen nhưng nhức hạt na
Kén đi kén lại nó ra hạt bầu.

1071 Thầy mẹ tham bạc, tham tiền
Tham con lợn béo, cấm duyên em già.
Để đến nay anh cưới em một nửa con gà
Dăm ba sợi bún, một và hạt xôi.

1072 Vô duyên, vô phúc!
Múc phải anh chồng già
Ra đường người hỏi rằng cha hay chồng?
Nói ra đau đớn trong lòng
Ấy cái nợ truyền kiếp, có phải chồng em đâu!

[470525]

1073 Tiếc thay nước đục mà đựng chậu thau
Cái mâm chữ triện đựng rau thài lài.
Tiếc người da trắng, tóc dài,
Đương xuân cha mẹ ép nài lấy lão sáu mươi.

1074 Rung rinh nước chảy qua đèo
Bà già tấp tểnh mua heo cưới chồng.

1075 Nhong nhong ngựa ông lại về
Cắt cỏ Bồ Đề cho ngựa ông ăn. (1)
(1). Câu này nói lên nỗi vui mừng của nhân dân khi nghĩa quân của Lê Lợi tiến về đóng ở bến Bồ Đề (huyện Gia Lâm, Hà Nội), chuẩn bị tổng tấn công quân xâm lược nhà Minh giải phóng thành Đông Quan (nay là thủ đô Hà Nội)

1076 Lạy trời cho cả gió lên
Cho cờ vua Bình Định bay trên kinh thành (1)
(1). Ngày 2 tháng 1 năm Bính Tuất (1418) Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa chống quân xâm lược nhà Minh và tự xưng là Bình Định Vương. Câu này nói lên ước vọng của nhân dân mong cho nghĩa quân của Lê Lợi mau giải phóng đất nước.

1077 Đời vua Thái Tổ, Thái Tông
Con bế, con dắt, con bồng, con mang. (1).
(1). Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông: Đời hai vua này nhân dân sống sung túc. Sinh con đẻ cái, sản xuất và chăn nuôi đều phát triển.

1078 Tùng tùng đánh trống quân sang
Chợ Già trước mặt, quán Nam bên đàng
Qua Chiêng thì rẽ sang Giàng
Qua quán Đông Thổ vào làng Đình Hương
Anh đi theo chúa Tây Sơn
Em về cày cuốc mà thương mẹ già (1).
(1). Chợ Già, quán Nam, Chiêng: thuộc huyện Hoằng Hóa. Giàng, Đông Thổ, Đình Hương: thuộc huyện Đông Sơn tỉnh Thanh Hóa.

1079 Trên trời có ông sao Tua
Ba Làng, Trà Lũ có vua Ba Vành.(1)
(1). Ba Làng, Trà Lũ: tức Trà Trung, Trà Bắc. Trà Đoài thuộc huyện Xuân Trường tỉnh Nam Định. Trà Lũ là nơi cố thủ của Phan Bá Vành (vua Ba Vành), khi bị quân triều đình đàn áp. Phan Bá Vành lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa nông dân lớn dưới triều vua Minh Mạng.

1080 Trên trời có ông sao Tua
Ở làng Nguyệt Giám có vua Ba Vành
Phương đông quật lũ hùng tinh
Làm cho bảy viện tan tành ra tro. (1)
(1). Nguyệt Giám, Nguyệt Lâm: thuộc làng Minh Giám, huyện Kiên Xương, tỉnh Thái Bình, quê hương Phan Bá Vành. Sau Minh Mạng bắt đổi làng Minh Giám thành Nguyệt Giám. Nguyệt Lâm nay thuộc xã Vũ Bình, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình còn Nguyệt Giám thuộc xã Minh Tân, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình.

1081 Vườn ai trồng trúc, trồng tre
Ở giữa trồng chè, hai bên đào ao
2. Ấy nhà một đấng anh hào
Họ Phan làng Thái, đồng bào kính yêu.(1)
(1). Họ Phan, làng Thái: Tức Phan Đình Phùng người làng Đông Thái nay là Đức phong, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.

[470525]

1082 Sông Lam một dải nông sờ
Nhớ người quân tử bơ vơ nổi chìm. (1)
(1). Người quân tử: chỉ cụ Phan Đình Phùng.

1083 Nhớ ai nhớ mãi, nhớ hoài
Nhớ người tráng sĩ gươm mài dưới trăng (1)
(1). Người tráng sĩ: chỉ Cao Thắng, một vị tướng của Phan Đình Phùng.

1084 Kệ Sơn, Phượng Lĩnh đôi hàng
Đi về mấy độ ngang tàng vào ra
2. Ngàn Hống hỏi khách đi qua
Nào ai là kẻ xông pha đứng đầu. (1)
(1). Đây là lời một nghĩa quân thương tiếc ông Thái Vĩnh Chinh, một trong những lãnh tụ của phong trào Cần Vương.

1085 Vĩnh Long có cặp rồng vàng
Nhất Bùi Hữu Nghĩa, nhì Phan Tuấn Thần. (3)
(3). Bùi Hữu Nghĩa, Phan Tuấn Thần: những nhà nho yêu nước đã dùng bút lông làm thơ văn chống Pháp, đả kích bọn gian nịnh theo Tây.

1086 Kẻ giầu có quán Đình Thành
Kẻ Hạc ta có Ba Đình, Ba Voi.
2. Mười tám cất thuyền xuống bơi
Mười chín giã bánh, hai mươi rước thần. (1)
(1). Kẻ Dầu: có lẽ là làng Dao Chân, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
Kẻ Hạc: có lẽ là Bạch Hạc huyện Vĩnh Tương, Phú Thọ, ở đây cũng có tục bơi chải.

1087 Mùng bảy hội Khám, mồng tám hội Dâu
Mồng chín đâu đâu trở về hội Gióng. (2)
(2). Khám: tức Văn Khám thuộc huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh.
Làng Gióng: nay thuộc ngoại thành Hà Nội.

1088 Nhớ ngày mồng bảy, tháng ba
Trở về hội Lãng, trở ra hội Thầy (1)
(1). Lãng: tức làng Yên Lãng, quận Cầu Giấy, Hà Nội
Chùa Thầy: thuộc tỉnh Hà Tây, hang Cắc Cớ: ở chùa Thầy

1089 Hội chùa Thầy có hang Cắc Cớ
Trai chưa vợ nhớ hội chùa Thầy.

1090 Dù ai buôn đâu, bán đâu
Mồng mười tháng chín trọi trâu thì về. (1)
(1). Hội trọi trâu: ở Đồ Sơn, Hải Phòng.

1091 Mấy người hát tối hôm qua
Hôm nay ra hát cho ta hát cùng.
Hát cho con gái có chồng
Con trai có vợ, mẹ dòng có con.

1092 Lậy trời mưa xuống
Lấy nước tôi uống
Lấy ruộng tôi cày
Lấy đầy bát cơm
Lấy rơm đun bếp.
Lậy ông nắng lên
Cho trẻ con chơi
Cho già bắt rận
Cho tôi đi cày.

[470525]

1093 Tay cầm con dao
Làm sao cho sắc
Để mà dễ cắt
Để mà dễ chặt
Chặt lấy củi cành
Trèo lên rừng xanh
Chạy quanh sườn núi
Một mình thui thủi
Chặt cây chặt củi
Tìm chốn ta ngồi
Ta ngồi gió mát thảnh thơi...

1094 Tháng chạp là tháng trồng khoai
Tháng giêng trồng đâu, tháng hai trồng cà.
Tháng ba thì đậu đã già
Ta đi ta hái về nhà phơi khô
Tháng tư đi tậu trâu bò
Để ta sắm sửa làm mùa tháng năm
Sớm ngày đem lúa ra ngâm
Bao giờ mọc mầm ta sẽ vớt ra
Gánh đi ta ném ruộng ta
Đến khi nêm mạ thì ta nhổ về
Sắp tiền mượn kẻ cấy thuê
Cấy xong thì mới trở về nghỉ ngơi
Cỏ lúa đã dọn sạch rồi
Nước ruộng vơi mười còn độ một hai
Ruộng thấp đóng một gầu dai
Ruộng cao thì phải đóng hai gầu sòng
Chờ cho lúa có đòng đòng
Bấy giờ ta sẽ trả công cho người
Bao giờ cho đến tháng mười
Ta đem liềm hái ra ngoài ruộng ta
Gặt hái ta đem về nhà,
Phơi khô, quạt sạch ấy là xong công.


1095 Tháng chạp thời mắc trồng khoai
Tháng giêng trồng đâu, tháng hai trồng cà
Tháng ba cày vỡ ruộng ra
Tháng tư bắc mạ thuận hòa mọi nơi
Tháng năm gặt hái vừa rồi,
Bước sang tháng sáu nước trôi đầy đồng
Nhà nhà, vợ vợ, chồng chồng,
Đi làm ngoài đồng sá kể cơm trưa.
Tháng sáu tháng bảy đang vừa,
Vun trồng giống lúa, bỏ chừa cỏ tranh.
Tháng tám lúa trỗ đã đành,
Tháng mười cắt hái cho nhanh kịp người.
Khó khăn làm mấy tháng trời
Lại còn mưa nắng bất thời chờ trông.
Cắt rồi nộp thuế nhà công
Từ rày mới được yên lòng ấm no.
Cuối thu trồng cải, trồng cần
Ăn đong sáu tháng, cuối xuân thì tàn
Bấy giờ rau muống đã lan
Lại ăn cho đến thu tàn thì thôi.
Mùa nào thức ấy lần hồi
Lọ là phải chuốc của người đâu xa.
Quanh năm cấy hái, cầy bừa
Vụ chiêm thì hạ, vụ mùa thì đông
Ai về nhắn chị em cùng
Muốn cho sung sướng nghề nông phải cần

[470525]

1096 Tháng sáu mà cấy mạ già
Thà rằng công ấy ở nhà ẵm con

1097 Tháng chạp mà cấy mạ non
Thà rằng công ấy ẵm con ở nhà.

1098 Tháng tư cơm gói ra Hòn (1)
Muốn ăn trứng nhạn phải lòn hang Mai.
(1). Hòn: tức là hòn Chông ở tỉnh Kiên Giang.

1099 Tháng giêng là tháng ăn chơi
Anh ra nằm bãi (1) hòn Khơi một mình (2)

1100 Một năm chia mười hai kỳ
Thiếp ngồi thiếp tính khó gì chẳng ra:
Tháng giêng ăn tết ở nhà
Tháng hai rỗi rãi quay ra nuôi tằm
Tháng ba đi bán vải thâm
Tháng tư đi gặt, tháng năm trở về
Tháng sáu em đi buôn bè
Tháng bảy, tháng tám trở về đong ngô.
chín, mười cắt rạ đồng mùa.
Một, chạp vớ được anh đồ dài lưng
Anh ăn rồi anh lại nằm
Làm cho thiếp phải quanh năm lo phiền.
Chẳng thà mấy chú lực điền,
gạo bồ, thóc đống còn phiền nỗi chi?
Khéo thay công việc nhà quê
Quanh năm khó nhọc dám hề khoan thai.

1101 Nửa đêm trăng sáng mây cao
Triệu trời nắng gắt, nắng gào chẳng sai
Lúa khô nước cạn ai ơi!
Rủ nhau tát nước, chờ trời còn lâu.

1102 Trên trời có ông sao Thần (1)
Bốn mùa chỉ lối cho dân ăn làm.
Sang xuân Thần cúi lom khom
Là mùa trồng đậu, dân làng biết chăng?
Bước sang tháng chín rõ trăng
Lưng thần hơi đứng là đang gặt mùa.

1103 Tua rua đi rắc mạ mùa (2)
Tiểu thử đi bừa, cầy ruộng rất sâu (3)
Hàn lộ lúa trổ bằng đầu (4)
Lập đông ta quyết về mau gặt mùa. (5)
(1). Sao Thần: chòm sao Thần nông.
(2). Tua rua: chòm sao nhỏ có 7 ngôi liền nhau. Khi tua rua mọc gọi là tiết mang hiện hoặc mang chủng. Tua rua mọc vào đầu tháng sáu dương lịch.
(3). Tiểu thử: đầu tháng 7.
(4). Hàn lộ: đầu tháng 10.
(5). Lập đông: đầu tháng 11.

[470525]

1104 Tua rua một tháng mười ngày
Cấy trốc luống cầy cũng được lúa xơi
Ra đường thấy vỏ thị rơi
Tua rua quặt lại thì thôi cấy mùa.
Tua rua thì mặc tua rua
Mạ già, ruộng ngấu không thua bạn điền.

1105 Rủ nhau đi cấy đi cầy
Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu.
Trên đồng cạn, dưới đồng sâu
Chồng cầy, vợ cấy, con trâu đi bừa.
Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi! bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần!

1106 Rạng ngày vác cuốc ra đồng
Tay cầm mồi lửa, tay dòng thừng trâu.
Ruộng đầm nước cả, bùn sâu
Suốt ngày cùng với con trâu đi cày.
Việc làm chẳng quản nắng mưa
Cơm ăn đắp đổi, muối dưa qua ngày!
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Biết công kẻ cấy, người cày mấy nao!

[470525]

1107 Văn chương phú lục chẳng hay
Trở về làng cũ học cày cho xong!
Sớm ngày vác cuốc thăm đồng
Hết nước thì lấy gầu sòng tát lên
Hết mạ ta lại quẩy thêm,
Hết lúa ta lại mang tiền đi đong.
Nữa mai lúa chín đầy đồng
Gặt về, đập, sẩy, bõ công cấy cày.

1108 Ơn trời mưa nắng phải thì
Nơi thì bừa cạn, nơi thì cày sâu.
Công lênh chẳng quản bao lâu
Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng
Ai ơi! chớ bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu.

1109 Mặt trời tang tảng rạng đông
Chàng ơi, trở dậy ra đồng kẻo trưa!
Phận hèn bao quản nắng mưa
Cày sâu, bừa kỹ, được mùa có phen.

1110 Nhờ trời mưa gió thuận hòa
Nào cày, nào cấy, trẻ gìa đua nhau
Chim: gà, cá: nhệnh, cảnh: cau,
Mùa nào thức ấy giữ mầu quê hương.

[470525]

1111 Trâu ơi, ta bảo trâu này!
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta
Cấy cày vốn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy, ai mà quản công!
Bao giờ cây lúa còn bông
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

1112 Nghé ơi, ta bảo nghé này,
nghé ăn cho béo, nghé cày cho sâu
Ở đời khôn khéo chi đâu
Chẳng qua cũng chỉ hơn nhau chữ cần.

1113 Nàng đứng ở đó mà chi
Nàng về kẻ bể mà đi kéo rùng

1114 Nhà tôi nghề giã, nghề sông
Lặng thì tôm cá đầy trong, đầy ngoài.
Cá trắng cho chí cá khoai
Còn như cá lẹp, cá mai cũng nhiều.
Quý hồ nàng có lòng yêu
Cái đường đi lại còn nhiều khi ta.
Nàng về thưa với ông, bà
Có cho nàng lấy chồng xa hay đừng?

[470525]

1115 Những người đi biển làm nghề
Thấy dòng nước nóng thì về đừng đi
Sóng lừng, bụng biển ầm ì
Bão mưa ta tránh chớ hề ra khơi.
Lênh đênh chiếc giã giữa vời
Chiếc thuyền mành vô cửa biết mấy đời gặp nhau.

1116 Nước chảy xuôi, thuyền anh trôi ngược
Anh chống không được, anh bỏ sào xuôi
Sào xuôi thuyền cũng trôi xuôi
Khúc sông bỏ vắng để người sầu riêng
Người sầu riêng cơm trắng không ăn
Đã bưng lấy bát lại dằn xuống mâm.

1117 Muốn ăn măng trúc, măng giang
Măng tre, măng nứa, cơm lam thì chèo (1)
Ngược xuôi lên thác, xuống đèo
Chim kêu bên nọ, vượn trèo bên kia.
(1). Cơm lam: cơm nấu bằng cách đổ gạo và nước vào ống nứa tươi, nút kỹ bằng lá rồi chất lên lửa đốt.

1118 Tiếc công lên thác, xuống ghềnh.
Tay chèo, tay chống, một mình nhờ ai?
Bây giờ thở vắn than dài
Ngỡ rằng hò hẹn ai hay hẹn hò.

[470525]

1119 Tằm chăn ba lứa thuận hòa
Tiền dư, thóc tích giữa nhà cao sang.

1120 Nuôi tằm cần phải có dâu
Muốn cho dâu tốt phải mau vun trồng
Vườn thì cuốc rãnh thong dong
Cách nhau hai thước đặt hông cho dày
Giống dâu ưa nước xưa nay
Những khi ngập hết thì cây cũng già.

1121 Trời mưa lác đác ruộng dâu
Cái nón đội đầu, cái thúng cắp tay
Bước chân xuống hái dâu này
Nuôi tằm cho lớn mong ngày ươm tơ
Thương em chút phận ngây thơ
Lầm than đã trải, nắng mưa đã từng
Xa xôi ai có tỏ chừng
Gian nan, tân khổ ta đừng quên nhau.

1122 Quê anh ngày tám tháng ba
Quay vào làm rọ, quay ra đan lờ
Nhờ trời mưa thuận, gió hòa
Lờ, rọ bán được, cảnh nhà thêm vui.

[470525]

1123 Một mình vừa chẻ, vừa đan
Lỗi lầm thì chịu, phàn nàn cùng ai

1124 Mài dừa đạp cám cho nhanh
Ép dầu mà chải tóc anh, tóc nàng
Mài dừa dưới ánh trăng vàng,
Ép dầu mà chải tóc nàng, tóc anh.

1125 Lấy anh thì sướng hơn vua
Anh đi xúc giậm được cua kềnh càng
Đem về nấu nấu, rang rang
Chồng chan, vợ húp lại càng hơn vua.

1126 Tre già anh để pha nan
Lớn đan nong, né bé đan giần sàng
Gốc thì anh để kê giường
Ngọn ngành anh để cắm giàn trầu, dưa.

1127 Võng này đan sợi đay già
Em đi kén võng đã ba năm chầy
2. Đôi ta chung mẹ, chung thầy
Đêm trăng chung võng vơi đầy thủy chung.
----------------------------------------------
(1). Đi nằm bãi: ra chờ đợi ngoài bãi biển chờ đồi mồi bò lên để bắt.
(2). Hòn Khơi: ở Hà Tiên.

[470525]

1128 Vạn Vân có bến Thổ Hà
Vạn Vân nấu rượu, Thổ Hà nung vôi
Nghĩ rằng đá nát thì thôi
Ai ngờ đá nát nung vôi lại nồng.

1129 Trắng da là bởi phấn dồi
Da đen là bởi em ngồi chợ trưa.

1130 Tin nhau buôn bán cùng nhau
Thiệt hơn, hơn thiệt, trước sau như lời
Hay gì lừa đảo kiếm lời
Một nhà ăn uống, tội trời riêng mang.
Theo chi những thói gian tham
Pha phôi thực giả tìm đường dối nhau
Của phi nghĩa có giầu đâu
Ở cho ngay thật giầu sau mới bền.

1131 Nhỏ còn thơ dại biết chi
Lớn rồi đi học, học thì phải siêng
Theo đòi cũng thể bút nghiên
Thua em, kém chị cũng nên hổ mình.

1132 Người ta bán vạn buôn ngàn
Em đây làm giấy cơ hàn vẫn tươi.
Dám xin ai đó chớ cười
Vì em làm giấy cho người viết thơ.

[470525]

1133 Muốn ăn cơm trắng, cá thèn
Thì về Đa Bút đi rèn với anh (1)
-------------------------------------------------------
(1). Đa Bút: một thôn ở đông nam huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa

1134 Một ngày ba bữa cơm canh
Tối về quạt mát cho anh ngồi rèn.

1135 Đêm hè gió mát trăng thanh
Em ngồi chẻ lạt cho anh chắp thừng.

1136 Hoài thân lấy chú thợ khay(2)
Cò cưa, ký quéc cả ngày cơm không.
-------------------------------------------------------
(2). Thợ khay: thợ khảm


1137 Nhà em mả táng hàm rồng
Thì em mới lấy được chồng thợ khay