Tweet
Rắn báo oán
Ngày ấy trong một gò đất mọc um tùm ở làng Nhị Khê, gọi là gò Rùa, có một con rắn mẹ sống với đàn con. Con rắn làm tổ ở đó đã ngót một trăm năm, chỉ còn chờ ít lâu nữa là thành xà tinh, có thể đi mây về gió, biến hóa huyền diệu.
Vào thời ấy có một ông đồ họ Nguyễn mở trường dạy học trong làng. Thấy đám đất gò Rùa có mạch rất đẹp: trước mặt là đầm làm minh đường, sau lưng là gò làm án, ông đồ bèn xin làng cấp cho mình đám đất để dựng một ngôi nhà, làm nơi tĩnh mịch dạy học.
Được phép làng, một buổi chiều nọ, trước khi tan lớp, thầy bảo trò:
- Từ mai các con tạm nghỉ học một vài ngày để giúp thầy phát cỏ dọn đám đất bên gò Rùa kia để dựng trường.
Nghe tin ông đồ sắp cho người đến phá phách chỗ ở của mình, đêm ấy rắn mẹ bèn báo mộng cho ông đồ biết. Ông đồ đang ngủ thì mơ màng thấy có một người đàn bà vẻ mặt hầm hầm đến sừng sộ nói:
- Này ông kia, ta đây nào có gây thù chuốc oán gì với nhà ngươi mà nhà ngươi lại toan phá nhà cửa của ta, muốn tốt thì đừng có động đến, nếu không thì đừng có hòng ăn ngon ngủ yên với ta đâu.
Nói xong quay ngoắt trở ra, ông đồ giật mình tỉnh dậy thì trời đã sáng. Suy nghĩ mãi về giấc mộng lạ ông cũng chẳng hiểu thế nào cả. Sực nhớ hôm nay là ngày học trò mình bắt đầu khai phá đám đất hoang bên gò Rùa. Ông cho rằng hẳn có ma quỷ gì đây, muốn ngăn cản không cho mình tới ở. Sợ tai vạ, ông toan bảo học trò ngừng tay, nhưng suy đi nghĩ lại, ông thấy không nên: “Ồ, mộng mị vô chừng, tội gì phải bận tâm cho mệt”. Rồi ông đồ chống gậy đi đến khoảng đất mới, xem học trò làm việc.
Lúc đến nơi thì thấy học trò đã dọn quang một đám khá rộng, ông đồ hỏi:
- Các con có thấy gì lạ không?
Học trò đáp:
- Thưa thầy không có gì lạ cả. Ông dặn:
- Nếu có gì lạ, hãy báo cho thầy biết nghe không!
Đêm hôm sau con rắn lại báo mộng. Ông đồ đang mơ mơ, màng màng, bỗng thấy người đàn bà hôm trước lại đến trên tay bế ba đứa con nhỏ, nhưng lần này vẻ mặt thay đổi hẳn.
Bà ta nói giọng khẩn khoản:
- Xin nhà thầy hoãn cho ba hôm nữa, để cho đàn con tôi cứng cáp đã rồi tôi xin đi.
Thấy người đàn bà vật nài mấy lần thì ông đồ động lòng trắc ẩn, ông nói:
- Được được, tôi sẵn lòng để cho nhà chị nán lại ít hôm nữa.
Sáng dậy ông đồ nghĩ mãi vẫn chưa hiểu thế nào, bèn đi tới đám đất đang được phát dọn xem sao. Vừa đến nơi, người trưởng tràng chạy lại nói với ông:
- Thầy ạ, tiếc quá vừa rồi chúng con chém hụt một con rắn lớn, chỉ chém được đằng đuôi một nhát.
Thầy đồ vẫn chưa biết gì hỏi lại:
- Vậy à? Chỉ có một con thôi sao?
- Dạ thưa trong hang có ba con rắn con, chúng con giết chết hết rồi.
Ông đồ chợt hiểu ra, bèn tắc lưỡi ân hận :
- Đúng người đàn bà là con rắn đã đến cầu khẩn với ta. Và ta đã không cứu kịp bầy con của nó như đã hứa.
Lại nói về con rắn mẹ tự nhiên bị chết mất cả đàn con, còn bị thương tích nặng nề thì căm giận ông đồ vô hạn.
Nó quyết tìm dịp báo thù. Một tối khi ông đồ đang đọc sách ở nhà ngoài xong, con rắn lẻn bò vào mái tranh đến sát gần chỗ ông ngồi, toan sự cắn chết.
Nhưng ông đồ vừa liếc thấy đã kịp hô hoán cho người nhà chạy lại. Rắn ta hoảng hốt bỏ trốn, chỉ kịp nhỏ xuống trang sách một giọt máu. Ông đồ kinh hãi nhìn lại trang sách thì thấy giọt máu nhỏ thấm đến tờ thứ ba. Ông thở dài lẩm bẩm :
- Chắc nó sẽ báo oán đến đời con cháu ta chứ không sai.
Mấy chục năm trôi qua. Con rắn ẩn nấp trong chàm lúc này đã lành vết thương và đã trở thành xà tinh. Nhớ lại món nợ cũ, nó bèn hóa thành một người con gái rất đẹp đi tìm kẻ thù. Lúc này ông đồ đã mất, con ông cũng lưu lạc chết ở quê người, chỉ còn cháu bé lúc này là Nguyễn Trãi, bấy giờ đang làm quan đại thần trong triều ở kinh đô, chức cả quyền cao, vua quan đều trọng vọng. Một hôm Nguyễn Trãi nhân thong thả đi chơi chợ ở phía ngoài kinh thành. Con rắn biết tin bèn hóa thành một cô gái bán chiếu.
Cho nên lúc Nguyễn Trãi vào đến chợ, ông nhìn thấy một cô gái trẻ tuổi đặt gánh chiếu đứng đọc tờ cáo thị dán ở cổng. Thấy người con gái bán chiếu ăn mặc nghèo khổ mà mặt mũi đẹp tựa trăng rằm, lại dáng điệu thanh tú, chẳng có gì là lam lũ. Ông sai dừng cáng bảo người lính hầu gọi cô tới và hỏi :
- Ả tên gì, con cái nhà ai, tại sao lại làm nghề này ?
Nàng đáp :
- Thiếp tên Nguyễn thị Lộ, vì bố mẹ mất cả, không biết nương tựa vào ai, nên đi ở với một người làm nghề dệt chiếu.
Nguyễn Trãi hỏi tiếp :
- Vậy làm sao nàng lại biết chữ ?
- Thưa hồi còn nhỏ, cha mẹ thiếp có cho theo đòi nghiên bút.
- Nếu vậy thì ta có bài thơ này nàng thử họa lại xem sao.
Ả ở đâu bán chiếu gon ?
Chẳng hay chiếu đã hết hay còn ?
Xuân xanh chừng độ bao nhiêu tuổi ?
Đã có chồng chưa ? Được mấy con ?
Cô gái liền họa lại :
Tôi ở Tây Hồ bán chiếu gon,
Cớ chi ông hỏi hết hay còn.
Xuân xanh mới độ trăng tròn lẻ.
Chồng còn chưa có, có chi con?
Nguyễn Trãi tấm tắc khen :
- Chao ôi ! Tài sắc này quả thực là thiên phú. Ta đang cần một người hầu bút nghiên, chẳng hay nàng có muốn bỏ nghề bán chiếu, về ở với ta trong phủ không ?
Biết mưu đã thành, cô gái gật đầu. Sau lần đi dạo chợ ấy, Nguyễn Trãi đưa Thị Lộ về làm hầu gái. Càng ngày ông càng yêu vì nết , trọng vì tài. Với ông Thị Lộ vừa là người vợ vừa là người bạn văn chương. Sắc đẹp của nàng làm cho cả phủ phải nổi ghen.
Nhưng nàng rất khôn ngoan, biết lấy lòng tất cả mọi người. Đối với Nguyễn Trãi thì hết sức chiều chuộng, lại giúp ông thảo các giấy tờ việc quan rất trôi chảy, nên ông rất yêu dấu. Tiếng đồn về người hầu gái của Nguyễn Trãi chẳng mấy chốc vang đi khắp nơi. Buổi ấy nhà vua đang cần một người hầu giảng sách, nghe tiếng Thị Lộ tài sắc hơn người, vua bèn buộc Nguyễn Trãi dâng luôn cho mình. Thị Lộ lại trổ tài chiều chuộng rất mực ông vua trẻ. Càng ngày vua càng yêu mến không rời, phong cho làm nữ học sĩ.
Một hôm, mẹ vua bị bệnh đau mắt rất nặng, thái y viện không có cách gì chữa khỏi, nghe tin này, Thị Lộ bèn tâu vua :
- Thiếp ngày trước ngoài việc học chữ ra còn võ vẽ đôi chút nghề y. Nếu được phép bệ hạ, thiếp thử chữa cho Hoàng Thái Hậu xem sao.
Vua không ngờ nữ học sĩ lại lắm tài nghề, bèn y cho. Thị Lộ đến nơi, chỉ cần dùng lưỡi mình liếm vào mắt của mẹ vua, tự nhiên bệnh đau mắt của mẹ vua khỏi hẳn, không cần tra thuốc men gì. Sau việc đó vua càng yêu dấu và tin cậy.
Attached Files
Comment