Tweet
Bầu cử Mỹ 2016: Hỏi nhanh đáp gọn
Nắm ngay những điểm chính của bầu cử tổng thống Mỹ, qua cẩm nang của BBC.
 |
Image copyright Getty Images Khu vực bỏ phiếu năm 2012 |
Tổng thống Mỹ - người không chỉ đứng đầu nhà nước mà còn là tổng tư lệnh quân đội lớn mạnh nhất hành tinh - đây hẳn là trách nhiệm lớn. Vậy quá trình bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra như thế nào?
Ai có thể là tổng thống?
Về mặt kỹ thuật, chỉ cần công dân Mỹ được "sinh bằng phương pháp tự nhiên", ít nhất 35 tuổi, thường trú tại Mỹ ít nhất 14 năm sẽ được tranh cử tổng thống.
Điều đó nghe có vẻ dễ dàng nhưng trên thực tế, gần như tất cả các tổng thống Mỹ từ năm 1933 trở lại đây đều từng là thống đốc, thượng nghị sĩ hoặc cấp tướng 5 sao. Không những thế, ứng viên phải được Đảng đề cử và được truyền thông quốc gia chú ý.
Trong cuộc bầu cử năm 2016, có ít nhất 10 thống đốc hoặc cựu thống đốc, 10 đã hoặc đang là thượng nghị sĩ tham gia tranh cử. Đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ chỉ được chọn một ứng viên đại diện tranh cử.
Hillary Clinton và Donald Trump, tại sao?
Tháng 2/2016, các cuộc bầu cử sơ bộ được tổ chức trong và ngoài nước Mỹ để lựa chọn các đại biểu sẽ tham gia Đại hội Đảng toàn quốc vào tháng 7. Các đại biểu này cam kết ủng hộ cho một ứng viên nhất định, có cơ hội được Đảng đề cử chạy đua chiếc ghế tổng thống. Càng được nhiều đại biểu ủng hộ, cơ hội ứng viên càng cao.
Tháng 7/2016, bà Hillary Clinton của đảng Dân chủ và ông Donald Trump của đảng Cộng hòa chính thức được đề cử. Liên danh tranh cử chức phó tổng thống là thượng nghị sĩ bang Virginia, Tim Kaine cho bà Clinton và thống đốc bang Indiana, Mike Pence cho ông Trump cũng đã được công bố.
Những điểm gây tranh cãi lớn
Chiến dịch tranh cử của tỉ phú New York - ứng viên Donald Trump đã gây ra một loạt tranh cãi khi mô tả những người nhập cư Mexico là "hiếp dâm và tội phạm". Cứ vài tuần lại có phát ngôn gây sốc của Trump nhắm vào, từ thẩm phán, hoa hậu Hoàn vũ, nhà báo Fox News, gia đình binh sĩ người Hồi giáo tử trận đến những cáo buộc trốn thuế suốt 18 năm và hàng loạt nghi vấn xoay quanh Quỹ từ thiện Trump.
Ngày 7/10, một đoạn băng bình luận về việc quấy rối phụ nữ với lời lẽ tục tĩu từ năm 2005 bị phát tán, đã tạo áp lực lên Trump. Trước làn sóng "tẩy chay", Trump đã phải xin lỗi, và cho rằng "những lời này không phản ánh con người tôi". Nội bộ đảng Cộng hòa đã bị chia rẽ sâu sắc sau vụ này.
Ngày càng có nhiều cáo buộc tương tự với Trump, nhưng ông đã "phản đòn" mạnh mẽ, buộc tội những người này là dối trá bởi họ không hấp dẫn và không đủ sức hút với ông.
Bản thân bà Clinton cũng có những khoảnh khắc lo lắng, như vụ bê bối email cá nhân đã bị Cục Điều tra Liên bang Mỹ thẩm vấn cùng những câu hỏi về số tiền quyên góp nước ngoài cho Quỹ Clinton.
Clinton và Trump giễu nhau trong tiệc từ thiện
Cuộc tranh luận lần ba và là lần cuối đầy cay nghiệt giữa bà Clinton ông Trump tại Las Vegas
Cuộc tranh luận thứ ba xác định người chiến thắng?
Đầu tiên, hai ứng viên tập trung vào chính sách nhưng cuộc tranh luận bắt đầu nảy lửa khi bà Clinton né tránh câu hỏi liên quan tới Wikileaks để chuyển sang tấn công Trump về mối quan hệ của ông với nước Nga.
Ngay lập tức, Trump trở lại với các ý kiến cay độc mà cá nhân mà ông đã thể hiện trong các cuộc tranh luận trước đó. Ông gọi bà Clinton là kẻ dối trá, là "bù nhìn" của Nga.
Khi chủ đề chuyển sang "năng lực làm tổng thống" của các ứng viên, sân khấu nóng lên. Trump cho rằng những phụ nữ cáo buộc ông tấn công tình dục chỉ để nổi tiếng và là con rối bị giật dây trong chiến dịch tranh cử của bà Clinton.
Đỉnh điểm đáng chú ý nhất của cuộc tranh luận là sự khước từ trả lời câu hỏi của ông Trump khi nhà báo Chris Wallace hỏi liệu ông có ủng hộ kết quả bầu cử dù ai thắng. Ông Trump từ chối khẳng định. Điều này đã đi ngược lại những truyền thông lâu đời của "một cuộc chuyển giao quyền lực ôn hòa" ở Mỹ, việc người chiến thắng được công nhận và chúc mừng bởi đối thủ.
Thay vào đó, ông đã cáo buộc truyền thông đầu độc tâm trí cử tri và cho biết bà Clinton không nên được cho phép tranh cử tổng thống.
Theo nhận định của bình luận viên Anthony Zurcher từ BBC: "Lúc này, các tít báo đã hình thành và kết quả tranh luận đã rõ. Đây không phải một đêm tốt đẹp cho ứng viên tổng thống Mỹ đảng Cộng hòa."
Điều gì diễn ra ở buổi tranh luận thứ hai?
Buổi tranh luận trực tiếp lần hai được mô tả là một trong những cuộc tranh luận tồi tệ nhất.
Cả bà Clinton và ông Trump không bỏ lỡ bất kỳ cơ hội nào để bới móc, công kích nhau về những bê bối cá nhân. Ông Trump dành thời gian chống chọi với những chỉ trích xung quanh nhận xét khiếm nhã của mình về phụ nữ, còn bà Clinton bị "tấn công" ở vụ lùm xùm email và cả vụ bê bối tình dục xấu hổ của cựu tổng thống Bill Clinton.
Và buổi tranh luận đầu tiên?
Trong cuộc tranh luận đầu tiên tại New York, hai ứng cử viên đã chia sẻ sân khấu và không làm khán giả thất vọng. Trong khi Hillary Clinton tấn công Donald Trump vì ủng hộ sự sụp đổ của thị trường nhà đất, trốn thuế, phân biệt chủng tộc và thường xuyên công kích phụ nữ thì ông Trump xoáy sâu về việc bà sử dụng email cá nhân trong thời gian còn là ngoại trưởng Mỹ, cáo buộc trách nhiệm về sự trỗi dậy của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS).
Dù khởi đầu hơi lúng túng nhưng có vẻ Hillary Clinton kiểm soát tốt còn Donald Trump không phạm phải lỗi lầm quá lớn nào.
Bầu cử tháng 11 diễn ra thế nào?
Bầu cử tổng thống Mỹ luôn diễn ra vào thứ ba ngay sau thứ hai đầu tiên trong tháng 11. Cử tri Mỹ không trực tiếp bầu tổng thống mà họ dùng phiếu phổ thông để chọn các "đại cử tri" trong bang, những người ủng hộ ứng cử viên mà họ muốn trở thành tổng thống. Đây là quy trình bầu cử tri đoàn.
Số lượng đại cử tri mỗi bang tỉ lệ thuận với dân số. California, bang có dân số lớn nhất, có 55 đại cử tri. Ngược lại, Delaware, bang có dân số nhỏ nhất, chỉ có 3 đại cử tri.
Tổng số đại cử tri từ 50 bang và thủ đô Washington là 538. Muốn trở thành tổng thống, ứng cử viên phải giành tối thiểu một nửa, tức là 270 phiếu đại cử tri. Người giành phần lớn phiếu phổ thông của một bang đương nhiên giành toàn bộ phiếu đại cử tri của bang.
Theo Hiến pháp Mỹ, nhiệm kỳ của Tổng thống bắt đầu vào đúng trưa ngày 20 tháng 1 của năm theo sau cuộc bầu cử.
Tổng thống mới sẽ bắt đầu chương trình nghị sự chính sách kỹ lưỡng sau khi nhận bàn giao từ Tổng thống mãn nhiệm.
LL